Tổng thống Donald Trump vừa thông báo sẽ tạm dừng hoàn toàn trong ba tháng đối với tất cả các loại thuế đối ứng, ngoại trừ với Trung Quốc — một động thái đảo ngược đầy bất ngờ từ một tổng thống từng kiên quyết cho rằng mức thuế cao kỷ lục sẽ được duy trì lâu dài.
Tuy nhiên, mức thuế khổng lồ đối với Trung Quốc — nền kinh tế lớn thứ hai thế giới — lại tăng từ 104% lên 125% sau khi Bắc Kinh tuyên bố áp thuế trả đũa mới đối với hàng hóa Mỹ vào đầu ngày thứ Tư.
“Dựa trên sự thiếu tôn trọng mà Trung Quốc đã thể hiện với thị trường toàn cầu, tôi tuyên bố tăng thuế đối với Trung Quốc lên 125%, có hiệu lực ngay lập tức,” Trump viết trên mạng xã hội. “Tại một thời điểm nào đó, hy vọng không xa, Trung Quốc sẽ nhận ra rằng thời kỳ trục lợi từ Mỹ và các quốc gia khác đã không còn khả thi hay có thể chấp nhận.”
Trong một bài đăng trên Truth Social ngay trước 1:30 chiều giờ Miền Đông Hoa Kỳ, Trump viết rằng quyết định này dựa trên việc các quốc gia đó đã gọi điện để “thảo luận” các vấn đề về rào cản thương mại với Mỹ sau khi vòng thuế mới nhất của ông có hiệu lực từ sau nửa đêm.
Hiện chưa rõ điều gì khiến Trump thay đổi ý định – ông từng gợi ý rằng các mức thuế này có thể sẽ là vĩnh viễn. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều đồng minh và các lãnh đạo doanh nghiệp công khai phản đối chính sách thuế này, bao gồm cả Elon Musk.
Trump cho biết một mức thuế 10% đồng loạt sẽ vẫn được giữ nguyên đối với các quốc gia này. Các quan chức Nhà Trắng xác nhận rằng mức thuế 10% này cũng áp dụng với Canada và Mexico.
Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick – người đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Trump định hình thông điệp thuế quan – đã đăng trên X rằng ông ngồi cùng Trump khi ông đăng bài tạm hoãn, đồng thời viết thêm:
“Thế giới sẵn sàng hợp tác với Tổng thống Trump để sửa chữa thương mại toàn cầu, trong khi Trung Quốc lại chọn đi theo hướng ngược lại.”
Phố Wall đã thở phào nhẹ nhõm khi Trump xuống nước với các biện pháp thương mại cực đoan. Cổ phiếu tăng mạnh sau thông tin này — dù mức thuế phổ quát 10% đối với tất cả hàng nhập khẩu vào Mỹ vẫn còn hiệu lực.
Trong một bài đăng trên Truth Social hôm thứ Tư, Trump viết ông đã “phê duyệt việc TẠM DỪNG trong 90 ngày, và giảm đáng kể mức thuế có đi có lại trong giai đoạn này, còn 10%, cũng có hiệu lực ngay lập tức.”
Ngay sau thông báo, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết việc tạm dừng là “một phần trong chiến lược của ông ấy từ đầu.” Ông cũng nói Trump đã “rất can đảm khi kiên định cho đến thời điểm này.”
CNN từng đưa tin rằng Bessent đã đến khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago hôm Chủ nhật để thảo luận về các mức thuế với Trump, khuyến khích ông tập trung vào mục tiêu cuối cùng là đạt được các thỏa thuận mới với nhiều quốc gia.
Bessent nói Trump sẽ “đích thân tham gia” vào tất cả các cuộc đàm phán nhằm tìm kiếm nhượng bộ. “Không ai tạo ra đòn bẩy cho chính mình giỏi như Tổng thống Trump,” Bessent nói.
Thông điệp mà ông muốn gửi đến các nước khác là: “Đừng trả đũa, và bạn sẽ được thưởng,” đồng thời nói thêm rằng động thái này “cho thấy Tổng thống Trump quan tâm đến thương mại và muốn đàm phán thiện chí.”
Bessent và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick đã ở cùng Trump khi ông đăng bài trên Truth Social, Lutnick xác nhận trong một bài đăng trên X.
“Scott Bessent và tôi đã ngồi với Tổng thống khi ông viết một trong những bài đăng Truth đặc biệt nhất trong nhiệm kỳ của mình,” Lutnick viết. “Thế giới sẵn sàng hợp tác với Tổng thống Trump để cải tổ thương mại toàn cầu, còn Trung Quốc thì chọn con đường ngược lại.”
Thông tin này khiến thị trường chứng khoán bùng nổ, với chỉ số Dow Jones tăng vọt 2.200 điểm (5,9%), S&P 500 tăng 6,5% và Nasdaq tăng hơn 8%. Trước đó, thị trường đã lao đao vì lo ngại về các mức thuế cao mà Trump công bố hồi tuần trước.
Bessent không đưa ra nhiều chi tiết về những gì sẽ xảy ra sau giai đoạn tạm dừng 90 ngày, nhưng ông cho biết chính quyền sẽ tiếp tục đàm phán với các nước khác trong thời gian này. Ví dụ, ông cho biết các quan chức Mỹ đang họp với đại diện Việt Nam vào thứ Tư.
“Đây là các cuộc đàm phán phức tạp,” ông nói. Nhưng sau khi thấy mức trần tối đa mà Trump sẵn sàng áp dụng cho thuế, ông tin rằng nhiều nước sẽ nhượng bộ hơn.
Căng thẳng leo thang với Trung Quốc
Việc Mỹ tăng thuế với Trung Quốc diễn ra sau khi Bắc Kinh thông báo nâng thuế trả đũa lên 84% đối với hàng hóa Mỹ, có hiệu lực từ thứ Năm.
Chính quyền Trump từ lâu đã nhắm đến các hành vi thương mại của Trung Quốc.
“Chúng ta sẽ xem Trung Quốc làm gì, nhưng tôi chắc chắn rằng hành động của họ sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế của họ nhiều hơn chúng ta,” Bessent nói hôm thứ Tư.
Khi công bố động thái trả đũa, Ủy ban Thuế quan thuộc Quốc vụ viện Trung Quốc tuyên bố: “Việc Mỹ tiếp tục leo thang áp thuế đối với Trung Quốc là sai lầm chồng chất sai lầm (a mistake upon mistake), nghiêm trọng xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của Trung Quốc, và làm tổn hại nghiêm trọng đến hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ.”
Phản ứng cứng rắn này diễn ra sau khi Trung Quốc nhiều lần cảnh báo sẽ “chiến đấu đến cùng” nếu Mỹ tiếp tục tăng thuế.
Trì hoãn suy thoái?
Các nhà kinh tế đã nâng cao dự báo về khả năng xảy ra suy thoái sau khi Trump tiến hành gói thuế “có đi có lại,” với mức thuế ảnh hưởng đến hàng chục quốc gia.
Dù việc tạm dừng 90 ngày có thể là tin vui cho các nhà đầu tư, nhưng khó có thể ngăn chặn một cuộc suy thoái, ông Joe Brusuelas, kinh tế trưởng của RSM US, nói với CNN hôm thứ Tư.
“Cảm nhận của tôi là nền kinh tế Mỹ vẫn có khả năng rơi vào suy thoái, do đã hấp thụ quá nhiều cú sốc cùng lúc,” Brusuelas nói trong một cuộc phỏng vấn. “Tất cả điều này chỉ là trì hoãn tạm thời những gì có thể trở thành một loạt thuế nhập khẩu trừng phạt nhằm vào các đồng minh thương mại của Mỹ.”
Jake Colvin, Chủ tịch Hội đồng Thương mại Đối ngoại Quốc gia — đại diện cho nhiều nhà nhập khẩu — cho biết việc tạm dừng là “một bước đi đúng hướng.”
Nhưng ông cũng cảnh báo, “Đừng vội ăn mừng khi thực tế là vẫn còn mức thuế nền 10% với hầu hết các quốc gia, cùng với các khoản thuế đáng kể đối với Trung Quốc, thép, nhôm và ô tô, và còn hứa hẹn thêm nhiều mức thuế nữa trong tương lai.”
Colvin đang nói đến mức thuế 25% vẫn còn hiệu lực đối với ba ngành công nghiệp trên. Trump cũng đã tuyên bố sẽ áp thuế lên một loạt ngành khác, bao gồm gỗ, dược phẩm và đồng.
Cuối cùng, theo ông, việc tạm dừng này không làm giảm đi nhiều sự bất định mà doanh nghiệp phải đối mặt kể từ khi Trump giành chiến thắng hồi tháng 11 liên quan đến môi trường thuế quan.
Các container tại Cảng Jersey Container Terminal, với đường chân trời Manhattan phía xa, ở thành phố Jersey, bang New Jersey. Ảnh: AFP
