Các mức thuế mà Mỹ áp dụng đối với hàng chục quốc gia không chỉ khiến nền kinh tế toàn cầu nói chung chao đảo và làm gia tăng sự bất định, mà còn có thể tác động rất tiêu cực đến lĩnh vực không gian.
Các công ty trong ngành không gian ở mọi quy mô đều đang đánh giá tình hình và lên kế hoạch ứng phó. Tác động không chỉ dừng lại ở chi phí tăng cao mà còn có thể kéo theo chuỗi cung ứng bị gián đoạn và quá trình ra quyết định bị trì hoãn. Điều này ảnh hưởng đến các cơ quan như NASA, Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), các tập đoàn lớn như SpaceX, Boeing, Airbus, và cả các công ty không gian thương mại nhỏ trên toàn thế giới.
Caleb Henry, giám đốc nghiên cứu tại Quilty Space, nói với Space.com rằng các tác động sẽ lan rộng cả ở Mỹ lẫn các nước khác theo nhiều cách.
“Thuế quan có thể tác động đến ngành không gian bằng cách làm tăng chi phí các bộ phận của các phương tiện vũ trụ và ăng-ten, buộc các nhà sản xuất phải chọn nhà cung cấp khác,” Henry nói.
“Thuế quan có thể làm tổn hại các công ty Mỹ khi khách hàng nước ngoài – vốn thường mua sản phẩm Mỹ – chuyển hướng sang nhà cung cấp khác. Nhưng thách thức lớn hơn là việc tiếp cận thị trường Mỹ từ bên ngoài sẽ ngày càng khó khăn hơn.”
“Mỹ là thị trường không gian lớn nhất thế giới, nên các mức thuế sẽ khiến thị trường này kém hấp dẫn hơn,” Henry cho biết. “Đây là tình huống cả hai bên đều thiệt.”
Ngoài ra, ngành công nghiệp vũ trụ và chuỗi cung ứng của nó vốn có tính liên kết xuyên biên giới. Các biện pháp trả đũa từ những quốc gia bị ảnh hưởng bởi thuế quan của Mỹ có thể làm tổn thất gia tăng. Henry lấy ví dụ: Cơ quan Phát triển Không gian của Mỹ sử dụng ăng-ten từ Canada và các thiết bị laser kết nối chéo từ Đức.
Cách các công ty ứng phó với những thay đổi do thuế quan gây ra sẽ phần nào phụ thuộc vào quy mô của họ.
“Tôi nghĩ các công ty nhỏ sẽ cảm nhận tác động của thuế quan rõ rệt hơn. Giống như các đợt khủng hoảng chuỗi cung ứng trong đại dịch COVID, các công ty lớn có khả năng thương lượng cao hơn để đạt được điều khoản có lợi, trong khi các công ty nhỏ phải gánh chịu phần lớn khó khăn,” Henry nhận định.
Tác động lâu dài và quyền tự chủ chiến lược
Ngoài nước Mỹ, có những lo ngại rằng thuế quan có thể dẫn đến những thay đổi sâu rộng và kéo dài hơn đối với nền kinh tế vũ trụ – thậm chí có thể tái định hình các quan hệ đối tác quốc tế.
“Trong ngắn hạn, thuế quan có thể khiến chuỗi cung ứng bị trì hoãn, chi phí sản xuất tăng và niềm tin của nhà đầu tư tư nhân suy giảm,” Marco Aliberti, quản lý cấp cao và phụ trách đối ngoại tại Viện Chính sách Vũ trụ châu Âu (ESPI), nói với Space.com.
“Về trung và dài hạn, nó có thể dẫn đến sự chững lại trong tăng trưởng của nền kinh tế không gian toàn cầu.”
Aliberti cho biết hiện vẫn còn nhiều điều chưa chắc chắn về cách áp thuế và tác động thực tế. Từ góc nhìn châu Âu, thuế quan được dự đoán sẽ khiến hàng hóa và dịch vụ châu Âu đắt đỏ hơn ở Mỹ. Các công ty châu Âu có thể buộc phải chuyển phần chi phí này sang người mua Mỹ hoặc tự chịu để giữ tính cạnh tranh, dù biên lợi nhuận vốn đã rất hẹp.
Một biến động sâu rộng hơn cũng có thể sắp xảy ra.
“Các công ty vũ trụ chủ chốt của châu Âu đang phục vụ thị trường Mỹ, như Thales Alenia Space, có thể sẽ buộc phải chuyển hoạt động sang Mỹ nếu muốn tiếp tục tiếp cận thị trường này. Đây không phải là viễn cảnh xa vời và đặt ra rủi ro hệ thống đối với tính cạnh tranh và khả năng phục hồi của toàn bộ ngành công nghiệp không gian châu Âu,” Aliberti cảnh báo.
Một nguy cơ khác với ngành công nghiệp châu Âu là khả năng châu Âu sẽ áp thuế trả đũa đối với hàng hóa Mỹ. Do châu Âu phụ thuộc nhiều vào linh kiện và vật liệu sản xuất tại Mỹ, điều này có thể gây gián đoạn chuỗi cung ứng, thời gian chờ lâu hơn và chi phí tăng cao.
Ngã rẽ chiến lược của châu Âu
Ngoài ra, chính sách thuế và cách tiếp cận của chính quyền Trump đối với châu Âu cũng đang thúc đẩy nội bộ châu Âu xem xét lại chiến lược.
Aliberti cho biết điều này có thể dẫn đến hai xu hướng song song:
Thứ nhất, châu Âu đang ngày càng nhận ra sự cần thiết phải phát triển các năng lực nội địa trong những lĩnh vực then chốt như khám phá không gian và công nghệ chiến lược – nhất là trong bối cảnh châu Âu không có một chương trình không gian táo bạo như Mỹ hay Trung Quốc. Nếu hợp tác với Mỹ suy giảm, việc tăng cường tự chủ là điều tất yếu để đảm bảo lợi ích chiến lược và kinh tế từ không gian.
Thứ hai, châu Âu đang mở rộng tìm kiếm các đối tác mới, đặc biệt là với Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ và các quốc gia vùng Vịnh. Thậm chí, châu Âu cũng đang cân nhắc gia tăng hợp tác với Trung Quốc – dù khả năng xây dựng quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Trung Quốc vẫn còn rất thấp.
“Những bất ổn do gián đoạn địa chính trị ở cả phía Đông lẫn phía Tây đang ảnh hưởng rõ rệt đến lĩnh vực không gian,” Hermann Ludwig Moeller, giám đốc Viện Chính sách Vũ trụ Châu Âu
(ESPI), cho biết. Ông nói thêm rằng các nghiên cứu của viện cho thấy ngành công nghiệp không gian châu Âu đang kỳ vọng sẽ có thêm đầu tư vào phát triển năng lực độc lập để tăng cường quyền tự chủ của châu Âu trong không gian.
Moeller đồng tình rằng châu Âu sẽ mở rộng và đa dạng hóa các mối quan hệ quốc tế, dù ông nhấn mạnh rằng quan hệ xuyên Đại Tây Dương vẫn là mục tiêu then chốt, và châu Âu cần khám phá thêm các cơ hội hợp tác mới.
“Về bản chất, những diễn biến gần đây có thể sẽ thúc đẩy châu Âu phát huy thế mạnh của con người, tài năng, ngành công nghiệp và nền kinh tế để trở thành một đối tác mạnh mẽ với thế giới,” Moeller nói.
Khi các mức thuế, các biện pháp trả đũa và quá trình đàm phán tiếp tục diễn ra, có vẻ như bức tranh toàn cảnh của ngành không gian sẽ thay đổi – với sự tái cấu trúc tiềm năng của các quan hệ đối tác, chuỗi cung ứng và các lĩnh vực khác.
Tên lửa Ariane 6 hạng nặng của châu Âu thực hiện sứ mệnh thứ hai, phóng vệ tinh trinh sát CSO-3 từ Guiana thuộc Pháp ngày 6-3-2025. Ảnh: Arianespace
