Mặc dù những tên tuổi lớn trong lĩnh vực không gian ở Mỹ, như SpaceX, Blue Origin, Virgin Galactic, SpaceX, Boeing… vẫn tiếp tục chiếm lĩnh các tiêu đề, nhưng chính sự xuất hiện của những công ty nhỏ đã giúp cho ngành kinh tế không gian trở nên sôi động và đầy tính cạnh tranh. Các công ty nhỏ đã không ngừng nỗ lực phát triển và đổi mới các công nghệ có thể là phần quan trọng của các nhiệm vụ trong tương lai.
Cuối tuần trước, Firefly Aerospace có trụ sở tại Texas đã thành công trong việc đưa tàu đổ bộ Blue Ghost lên mặt trăng, trở thành công ty tư nhân đầu tiên đạt được thành tích này. Nhưng đây không phải là công ty duy nhất theo đuổi những mục tiêu lớn lao này.
“Không gian đang nhanh chóng trở thành một lĩnh vực thương mại. Những điều trước đây chỉ là các lĩnh vực độc quyền của chính phủ hiện nay thường xuyên được thực hiện bởi các công ty thương mại,” theo Todd Harrison, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Doanh nghiệp Mỹ. “Có rất nhiều công ty nhỏ tuyệt vời đang làm những điều thú vị.”
Vậy đâu là các tên tuổi mới nổi đáng chú ý trong lĩnh vực thương mại không gian? Các công ty được liệt kê bên dưới hầu hết có trụ sở ở Hoa Kỳ.
Argo Space Corp
Công ty khởi nghiệp này có trụ sở tại California, được sáng lập bởi những cựu nhân viên của SpaceX, muốn khai thác nước từ Mặt Trăng và sử dụng nó để cung cấp năng lượng cho các phương tiện vận chuyển không gian. Công ty đã huy động được gần 10 triệu USD và đang lên kế hoạch phóng một chuyến bay thử nghiệm cho công nghệ Argonaut của mình trong quý IV năm nay.
Astrobotic Technology
Tàu đổ bộ Mặt Trăng Griffin của Astrobotic. Ảnh: Astrobotic
Công ty chế tạo tàu đổ bộ mặt trăng có trụ sở tại Pittsburgh này đã được chọn làm một phần trong nhóm nhà cung cấp của NASA trong chương trình Dịch vụ Thương mại Tải hàng Mặt Trăng (CLPS) vào năm 2018. Đây là nhà cung cấp thương mại đầu tiên tiến hành chuyến phóng hàng lên Mặt Trăng vào tháng 1 năm 2024, nhưng đã không thể hạ cánh xuống bề mặt do sự cố thiết bị. Công ty này đang nỗ lực cho một lần thử nghiệm thứ hai lên mặt trăng vào năm 2025 với tàu vũ trụ Griffin của mình, và sẽ mang theo một xe thám hiểm tự hành.
AstroForge
Một số công ty đang suy nghĩ về ý tưởng khai thác kim loại và khoáng sản hiếm từ các tiểu hành tinh gần Trái Đất, và AstroForge là một trong số đó. Vào tháng 2, công ty đã phóng một tàu vũ trụ có tên Odin, vượt qua Mặt Trăng để khảo sát tiểu hành tinh 2022 OB5 cho một nhiệm vụ tiếp theo. Thật tiếc, đội ngũ đã mất liên lạc với Odin kể từ khi nó trôi vào không gian sâu.
Mục tiêu của công ty có thể gặp một số khó khăn, do khai thác tiểu hành tinh khó hơn rất nhiều so với việc đi đến mặt trăng. Khác với mặt trăng, những tiểu hành tinh này đến gần Trái Đất, nhưng rồi lại rời đi, vì vậy chu1ng ta chi3 có một khoảng thời gian hạn chế.
Astroport Space Technologies
Về cơ sở hạ tầng trong không gian, một công ty khởi nghiệp xây dựng không gian có trụ sở tại Texas có ý tưởng tạo ra vật liệu từ bụi mặt trăng. Công ty được thành lập vào năm 2020 như một công ty con của Exploration Architecture và đã được NASA chọn để phát triển các bãi hạ cánh trên bề mặt Mặt Trăng. Công ty đã thu hút các đối tác như Orbit Fab và ispace, và dự kiến sẽ tham gia chuyến bay vào năm 2026 trên tàu SpaceX Starship.
Axiom Space
Nhân viên của Axiom làm việc tại trạm không gian của công ty. Ảnh: Axiom
Sau khi Trạm Không gian Quốc tế (ISS) dự kiến nghỉ hưu vào khoảng năm 2030, công ty có trụ sở tại Houston này đã đặt mục tiêu xây dựng cơ sở hạ tầng thương mại thay thế ISS. Nhưng trước tiên, NASA kỳ vọng công ty sẽ phát triển ít nhất một mô-đun phù hợp để ở và có thể gắn vào ISS. Axiom cũng đã cử các phi hành gia của mình đến ISS để thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến nghiên cứu trọng lực vi mô, trình diễn công nghệ và để khoe những bộ đồ vũ trụ Prada của họ.
bluShift Aerospace
Công ty có trụ sở tại Maine này đang lên kế hoạch phóng một tên lửa tái sử dụng vào cuối năm nay. Công ty sử dụng một loại nhiên liệu sinh học không độc hại được chế tạo từ sản phẩm phụ nông nghiệp. Nguyên mẫu tên lửa và động cơ của công ty đã được thử nghiệm thành công với một tải trọng, và công ty dự định mang các vệ tinh nano thương mại trong lần phóng tiếp theo.
Gilmour Space Technologies
Tên lửa Eris của Gilmour Space tại Cảng không gian Bowen Orbital ở QLD. Ảnh: Gilmour Space
Công ty đã nhận được giấy phép phóng từ Cơ quan Không gian Úc vào tháng 11 năm ngoái, và dự kiến sẽ phóng chuyến bay đầu tiên của tên lửa Eris vào giữa tháng 3. Nếu phóng thành công, Eris sẽ là tên lửa được chế tạo tại Úc đầu tiên đạt được quỹ đạo.
Interlune
Công ty khởi nghiệp khai thác Mặt Trăng này có trụ sở tại Seattle đã xuất hiện từ năm ngoái với mục tiêu thu thập Helium-3 từ Mặt Trăng, loại khí hiếm có trên Trái Đất. Giám đốc điều hành của Interlune tin rằng khả năng làm mát siêu lạnh của Helium-3 có thể được sử dụng cho các ứng dụng như điện toán lượng tử, hình ảnh y tế và phát hiện bức xạ. Tiếp theo, Interlune muốn lên kế hoạch cho một nhiệm vụ phát triển tài nguyên vào năm 2027. Công ty đã bắt đầu thử nghiệm công nghệ thu hoạch và chế biến đất mặt trăng.
Interstellar Technologies
Tên lửa lớp Quỹ đạo ZERO của Interstellar Technologies. Ảnh: Interstellar Technologies
Trong vòng gọi vốn gần đây, công ty khởi nghiệp không gian Nhật Bản này đã nhận được một khoản đầu tư lớn từ Toyota vào tháng 1 để sản xuất hàng loạt tên lửa. Interstellar đang lên kế hoạch phóng tên lửa quỹ đạo Zero vào năm nay.
K2 Space
Công ty khởi nghiệp chế tạo vệ tinh có trụ sở tại California này đã huy động được 180 triệu USD để sản xuất buýt vệ tinh “Mega”, cung cấp thân vỏ và các hệ thống chính (năng lượng, liên lạc, chỉ huy, đẩy) cho phương tiện không gian. Đây là nơi tất cả các công cụ và thiết bị thiết yếu được lưu trữ. Các vệ tinh này có tải trọng lên đến một tấn, và hiện có thể được mang theo bởi các tên lửa Falcon 9 và Falcon Heavy của SpaceX hoặc Vulcan của United Launch Alliance. K2 đã lên kế hoạch cho một nhiệm vụ quân sự trên chuyến bay chia sẻ của SpaceX Transporter-16 vào năm 2026.
Lunar Outpost
Được thành lập vào năm 2017 bởi một cựu nhân viên của Lockheed Martin, công ty có trụ sở tại Colorado này đã phát triển một xe tự hành Mặt Trăng có tên MAPP, hay còn gọi là nền tảng thăm dò tự động di động, được mang lên tàu hạ cánh của Intuitive Machines. (Rất tiếc, tàu hạ cánh của Intuitive Machines đã gặp sự cố khi đáp xuống bề mặt Mặt Trăng tuần trước) Trước đây, công ty đã hợp tác phát triển một thiết bị trên xe tự hành Persistence trên sao Hỏa cùng với MIT, OxEon Energy, và NASA-JPL, thiết bị này biến CO2 thành oxy.
Matter Intelligence
Hình ảnh siêu phổ, một công nghệ đang rất được quan tâm, đang thay đổi cách thức cảm biến từ xa. Kỹ thuật này đủ nhạy để thu thập thông tin liên quan đến vật liệu hoặc hóa học của một vật thể. Matter Intelligence, công ty đã xuất hiện từ tháng 10 năm ngoái, muốn đưa các cảm biến này vào không gian để quan sát Trái Đất chi tiết hơn bao giờ hết.
Portal Space Systems
Công ty có trụ sở tại Washington này đã xuất hiện từ tháng 4 năm ngoái với kế hoạch phát triển một vệ tinh bus “Supernova” có khả năng linh hoạt cao, là cơ sở hạ tầng cho các hệ thống hỗ trợ tàu vũ trụ. Công ty được sáng lập bởi các cựu nhân viên của SpaceX và Amazon, và có một hệ thống đẩy mới sử dụng năng lượng mặt trời. Portal đang lên kế hoạch cho chuyến phóng ra mắt Supernova vào cuối năm nay.
Stellar Exploration
Công ty hàng không vũ trụ có trụ sở tại California này sản xuất các sản phẩm như hệ thống đẩy được sử dụng trong Thí nghiệm Công nghệ Vận hành và Điều hướng Hệ thống Định vị Tự động Cislunar của NASA năm 2021. “Họ làm các tên lửa nhỏ cho các tàu hạ cánh mặt trăng, tên lửa đẩy cho vệ tinh và tàu thăm dò không gian để thay đổi quỹ đạo,” Bryne, từ Đại học Embry-Riddle Aeronautical cho biết. “Họ hiện đang thử nghiệm một số hệ thống sẽ bay trong năm tới.”
Stoke Space
Vào tháng 1, công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Washington Stoke Space đã huy động được 260 triệu USD để xây dựng một tên lửa phóng cỡ trung hoàn toàn tái sử dụng. Công ty này cũng nhận được sự hỗ trợ từ Bill Gates. Tên lửa Nova của Stoke có khả năng mang theo trọng tải từ khoảng 3.000-7.000 kg. Gần đây, công ty đã thử nghiệm một trong các động cơ của Nova ở vị trí thẳng đứng.
ThinkOrbital
Công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Colorado này đang hướng tới việc phát triển một nền tảng xây dựng trên không gian có thể tái chế và tái sử dụng các mảnh vụn. Hãy tưởng tượng đó như một xưởng đóng tàu… trong không gian. Công ty đang hợp tác với NASA để phát triển ThinkPlatforms và CONTESA (Công nghệ Xây dựng cho Các Ứng dụng Không gian). Vào tháng 5 năm ngoái, công ty đã ra mắt hệ thống hàn chùm electron đầu tiên trên không gian.
Ursa Major
Công ty đẩy tên lửa tư nhân này đã nhận được khoản đầu tư chung vào năm ngoái từ Hải quân Hoa Kỳ và Văn phòng Vốn Chiến lược. Năm ngoái, công ty đã thử nghiệm thành công động cơ lỏng mới của mình. Họ cũng in 3D động cơ tên lửa của mình.
Varda Space Industries
Varda, công ty có trụ sở tại California, chuyên phát triển các nhà máy vũ trụ để sản xuất các sản phẩm như dược phẩm sinh học. Lập luận của công ty là môi trường vi trọng lực có thể tạo ra các quá trình và công thức hóa học độc đáo mà không thể mô phỏng trên Trái Đất. Vào ngày 28 tháng 2, công ty đã thành công trong việc hạ cánh khoang tàu thứ hai của mình ở Australia, trở thành tàu vũ trụ thương mại đầu tiên hạ cánh tại quốc gia này. Khoang tàu không gian đầu tiên của Varda đã tái nhập khí quyển Trái Đất vào tháng 2 năm 2024 tại Utah Test and Training Range.
