Tổng thống Mỹ Donald Trump đã quyết định áp thuế 25% lên hàng hóa từ Mexico và Canada – hiện đang trong giai đọan tạm hoãn – và bổ sung thêm 10% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, với lý do chính là để buộc các nước này tăng cường kiểm soát nguồn ma túy fentanyl tràn vào Mỹ, bên cạnh một số lý do bổ sung khác, như việc chặn dòng người tỵ nạn đổ vào Mỹ. Tạp chí Foreign Affairs của Mỹ trong một bài phân tích đã chỉ ra những bất cập trong cách tiếp cận của chính quyền Trump khi dùng công cụ kinh tế này để xử lý một vấn đề chính trị-xã hội. “Liệu pháp” thuế này được xem là quá liều gây chết người, không chỉ cho những nước bị áp thuế mà còn cho chính nền kinh tế Mỹ.
Từ ngày 20-1 đến ngày 1-2, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một số sắc lệnh hành pháp tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia tại biên giới phía nam và phía bắc của Hoa Kỳ, một phần do “lượng lớn thuốc gây nghiện opioid bất hợp pháp và các loại ma túy khác” tràn vào Mỹ. Với lý do cuộc khủng hoảng y tế công cộng do fentanyl gây ra—cùng với những lo ngại về người nhập cư không có giấy tờ (undocumented migrants)—ông đã áp thuế 25% đối với hầu hết hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico, đồng thời áp thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa Trung Quốc. Mặc dù Canada và Mexico đã đàm phán để trì hoãn việc áp thuế trong một tháng, nhưng đến đầu tháng 2, thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đã chính thức có hiệu lực.
Những động thái rầm rộ này không phải là điều bất ngờ. Trong suốt chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024, Trump tập trung vào các mối đe dọa từ hoạt động buôn bán ma túy bất hợp pháp, cam kết “chấm dứt cuộc chiến ma túy” bằng cách hành quyết những kẻ buôn ma túy. Ông tuyên bố sẽ trừng phạt các quốc gia chịu trách nhiệm sản xuất và buôn lậu ma túy cũng như các hóa chất để điều chế chúng bằng thuế quan và các biện pháp trả đũa khác.
Chẩn đoán sai
Trump đúng khi tập trung vào cuộc khủng hoảng ma túy. Opioid, đặc biệt là fentanyl, đã cướp đi sinh mạng của hơn nửa triệu người Mỹ kể từ năm 2012. Trong hai năm đỉnh điểm của dịch—2021 và 2022—hơn 100.000 người ở Mỹ tử vong mỗi năm do sử dụng ma túy quá liều. Nhưng nhiều đề xuất của tổng thống lại tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng.
Ngoài việc đe dọa áp thuế và tiến hành các cuộc không kích quân sự vào Mexico, Trump đã khởi động quá trình đưa các băng đảng ma túy và các tổ chức tội phạm khác vào danh sách các tổ chức khủng bố nước ngoài. Trước đây, các tổng thống Barack Obama, Joe Biden, và chính Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên đều đã xem xét khả năng này nhưng quyết định không thực hiện, vì nhận thấy nó sẽ gây hại nhiều hơn là có lợi.
Mối đe dọa áp thuế và xếp loại khủng bố đã tạo ra áp lực buộc chính phủ Mexico phải tái khởi động các nỗ lực thực thi pháp luật và hợp tác chặt chẽ hơn với cơ quan thực thi pháp luật Mỹ—hai thay đổi vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, nếu thuế quan được áp dụng trong thời gian dài và danh sách xếp loại khủng bố được thực hiện, điều này sẽ làm tổn hại đến quan hệ Mỹ-Mexico cũng như nền kinh tế Mỹ. Việc đơn phương tiến hành các cuộc tấn công quân sự vào các băng đảng ma túy sẽ giáng một đòn chí mạng vào nỗ lực hợp tác thực thi pháp luật giữa hai nước.
Đối với Canada, cách tiếp cận cứng rắn của chính quyền Trump có nguy cơ làm suy yếu sự hợp tác thực thi pháp luật hiện có, vốn cần được củng cố hơn nữa. Trong khi đó, áp đặt thuế quan trừng phạt đối với Trung Quốc có thể khiến tiến trình hợp tác giữa hai nước quay lại vạch xuất phát. Trên thực tế, trong năm 2024, lực lượng thực thi pháp luật Mỹ và Trung Quốc đã có những tiến triển đáng kể trong việc hợp tác chống ma túy. Nếu chính quyền Trump thực sự muốn làm suy yếu các mạng lưới tội phạm đang đưa ma túy nguy hiểm vào Mỹ và tạo ra nhiều mối đe dọa khác thì họ cần cân nhắc các biện pháp và hành động một cách thận trọng hơn nhiều.
Vòng xoáy chết chóc tại Mexico
Hợp tác thực thi pháp luật mạnh mẽ giữa Mỹ và các quốc gia cung cấp, trung chuyển ma túy được xem là đóng vai trò thiết yếu.
Dưới thời Tổng thống Felipe Calderón của Mexico (2006–2012), các đặc vụ thực thi pháp luật Mỹ tại Mexico có thể hợp tác với đối tác Mexico để thu thập thông tin tình báo, thiết kế chiến dịch, điều tra tham nhũng và cải cách thể chế. Những nỗ lực này đã đạt được thành công đáng kể trong việc làm suy yếu các tổ chức tội phạm Mexico, nhưng bạo lực vẫn leo thang. Việc giảm bạo lực là một ưu tiên quan trọng, nhưng điều đó phải được thực hiện mà không để đất nước rơi vào tay các băng đảng ma túy.
Thế nhưng, Tổng thống tiếp theo của Mexico, Andrés Manuel López Obrador lại làm điều ngược lại. Từ năm 2019, López Obrador đã phá bỏ và hạn chế nghiêm trọng sự hợp tác thực thi pháp luật này—trong khi hai băng đảng ma túy lớn của Mexico nhanh chóng thay thế Trung Quốc để trở thành nguồn cung cấp fentanyl hàng đầu vào Mỹ.
Chính sách thuyết phục thay vì trừng phạt của ông đối với các tổ chức tội phạm không những không hiệu quả mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng tội phạm và bạo lực. Chính quyền Mexico chỉ tập trung vào một số vụ bắt giữ hoặc triệt phá phòng thí nghiệm ma túy nhằm xoa dịu Mỹ, thay vì giải quyết tận gốc các băng đảng. Kết quả là, quyền lực của các băng đảng ngày càng gia tăng, từ việc đe dọa, xâm nhập vào các doanh nghiệp hợp pháp, đến áp đặt luật lệ tội phạm lên nhiều khu vực của Mexico.
Tổng thống Joe Biden đã cố gắng khuyến khích Mexico tăng cường nỗ lực thực thi pháp luật, nhưng cách tiếp cận thận trọng của chính quyền ông không mang lại thay đổi đáng kể. Mỹ cũng không thể gây áp lực quá mạnh lên Mexico về vấn đề băng đảng vì cần sự hợp tác của nước này để kiểm soát dòng người di cư. Ngoài ra, Washington cũng không muốn làm tổn hại quan hệ kinh tế với Mexico trong bối cảnh đang cố gắng tách chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc. Trong năm 2024, thương mại giữa Mỹ và Mexico đạt khoảng 800 tỷ USD, khiến Mexico trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ.
Liều lượng chết người
Vào tháng 6 năm 2024, cử tri Mexico đã bầu Claudia Sheinbaum—người kế nhiệm do López Obrador lựa chọn—làm tổng thống. Tuy nhiên, không giống như López Obrador, Sheinbaum đã bày tỏ sự quan tâm đến việc khôi phục hợp tác chặt chẽ hơn với Mỹ trong cuộc chiến chống tội phạm băng đảng, chẳng hạn bằng cách tập trung vào toàn bộ cơ cấu của các nhóm tội phạm Mexico, chứ không chỉ nhắm đến các chỉ huy cấp cao. Washington không thể bỏ lỡ cơ hội quý giá này.
Vào ngày đầu tiên nhậm chức vào tháng 1 vừa qua, Trump đã ký một sắc lệnh yêu cầu nhánh hành pháp phân loại một số băng đảng và tổ chức tội phạm là các tổ chức khủng bố nước ngoài (FTO). Thoạt nhìn, động thái này có vẻ cứng rắn. Một nhà phân tích viết trên chuyên mục của The Hill rằng: “Hành động quyết đoán của Trump đối với các băng đảng ma túy đã khiến nhiệm kỳ tổng thống của ông trở thành một trong những nhiệm kỳ có ảnh hưởng lớn nhất trong một thế hệ, ngay cả khi ông không làm được gì khác trong bốn năm tới.”
Truyền thông đưa tin rằng việc phân loại FTO sẽ trao cho tổng thống quyền ra lệnh tấn công quân sự trên lãnh thổ Mexico, nhưng điều đó không thật sự là cần thiết. Trước đây, các tổng thống Mỹ đã từng tiến hành không kích vào các nhóm như Houthi ở Yemen mà không cần xếp loại FTO. Thay vào đó, phân loại này mở rộng khả năng thu thập tình báo của Bộ Quốc phòng Mỹ và khuyến khích các công tố viên điều tra, truy tố nhiều đối tượng liên quan đến băng đảng hơn—bao gồm cả những nhân sự trung cấp như nhân viên hậu cần, kẻ rửa tiền và những người quản lý sát thủ.
Tuy nhiên, việc phân loại băng đảng ma túy là FTO và đe dọa áp thuế chỉ có giá trị đàm phán nếu Trump yêu cầu Mexico có phản ứng đúng đắn. Đòi hỏi Mexico chặn đứng hoàn toàn dòng fentanyl qua biên giới Mỹ là một yêu cầu không khả thi. Chính quyền Trump cũng có nguy cơ dễ dàng bị xoa dịu bằng các biện pháp chống di cư hoặc một số vụ bắt giữ, triệt phá nhỏ lẻ đối với lãnh đạo hoặc phòng thí nghiệm của các băng đảng.
Nếu phân loại FTO trở thành cái cớ để tiến hành những cuộc tấn công quân sự đơn phương rầm rộ trên lãnh thổ Mexico, cuộc chiến chống buôn lậu fentanyl sẽ bị tổn thất nặng nề. Bởi lẽ, Mexico sẽ coi hành động này là xâm lược, và mọi sự hợp tác thực thi pháp luật hiện có sẽ chấm dứt. Hơn nữa, những cuộc tấn công như vậy gần như chắc chắn sẽ không tiêu diệt được các băng đảng; các lãnh đạo bị tiêu diệt có thể nhanh chóng được thay thế bởi lực lượng quản lý trung cấp dày đặc của chúng.
Việc đe dọa áp dụng phân loại FTO mang lại lợi ích lớn hơn nhiều so với việc thực sự thực hiện điều đó, bởi vì quá trình triển khai tiềm ẩn vô số rủi ro. Việc bị xếp loại này còn đi kèm với một điều khoản rộng, theo đó bất kỳ ai “cố ý cung cấp hỗ trợ vật chất” cho một nhóm bị phân loại là FTO đều bị coi là phạm tội. Điều này có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho Mỹ. Chỉ cần cung cấp một cây bút, một món đồ chơi hay một tách cà phê cũng có thể dẫn đến các hình phạt hình sự và tài chính nặng nề.
Nếu các băng đảng ma túy Mexico bị phân loại là FTO, các công ty Mỹ có giao dịch với những doanh nghiệp Mexico từng trả tiền bảo kê sẽ buộc phải cắt đứt quan hệ ngay lập tức, nếu không sẽ đối mặt với nguy cơ bị truy tố. Hơn nữa, phân loại này không bị giới hạn theo lãnh thổ. Bộ Tư pháp và Bộ Tài chính Mỹ có thể điều tra, truy tố và trừng phạt bất kỳ thực thể nào trên thế giới có liên quan đến các băng đảng Mexico bị xếp vào danh sách FTO.
Việc phân loại này cũng có thể làm giảm đáng kể dòng kiều hối từ Mỹ về Mexico, vốn đạt 63,3 tỷ USD vào năm 2023, tương đương khoảng 5% GDP của Mexico. Các tổ chức tài chính có thể từ chối xử lý các khoản kiều hối vì lo ngại rằng một phần số tiền này sẽ rơi vào tay các băng đảng—và khiến họ phải chịu trách nhiệm pháp lý. Tuy nhiên, người Mexico sống tại Mỹ vẫn sẽ tiếp tục gửi tiền về nước, nên một tỷ lệ lớn hơn nhiều trong các khoản kiều hối có khả năng sẽ chảy qua các hệ thống ngân hàng ngầm của Trung Quốc.
Việc phân loại này có thể làm suy giảm nghiêm trọng thương mại giữa Mỹ và Mexico nếu Washington theo đuổi các vụ truy tố quy mô lớn. Tuy nhiên, thúc đẩy thay vì cản trở thương mại với Mexico là một yếu tố quan trọng trong nỗ lực giảm thiểu rủi ro đối với chuỗi cung ứng của Mỹ. Chính quyền Trump, vốn có xu hướng bảo hộ và tự cung tự cấp, có thể cho rằng việc cắt đứt các liên kết thương mại này không quan trọng. Nhưng các hãng sản xuất ô tô, chuỗi siêu thị, dịch vụ y tế và nhiều doanh nghiệp khác của Mỹ—cùng với người tiêu dùng Mỹ—sẽ cảm nhận rõ điều này khi họ phải trả giá cao hơn, đối mặt với sự gián đoạn nguồn cung và tìm nguồn hàng từ nơi khác. Trung Quốc chắc chắn sẽ tận dụng cơ hội này để tăng cường thương mại và ảnh hưởng với Mexico. Đồng thời, các nhà sản xuất vũ khí Mỹ cũng như nhiều cá nhân khác có thể bị truy tố tội khủng bố, dẫn đến một mớ hỗn độn pháp lý khổng lồ (massive legal mess).
Một đơn thuốc vô nghĩa
Tình huống tương tự cũng diễn ra với Trung Quốc. Trump đang sử dụng chính sách cứng rắn, coi Bắc Kinh là không biết lắng nghe (intransigent), trong khi thực tế cho thấy cách tiếp cận tinh tế hơn dựa trên hợp tác có thể mang lại kết quả. Trên thực tế, trong năm 2024, hợp tác chống ma túy giữa Mỹ và Trung Quốc đã được cải thiện đáng kể sau nhiều năm gần như không có phối hợp nào.
Năm 2018, các cuộc đàm phán song phương giữa Bắc Kinh và Washington đã khiến Trung Quốc đưa toàn bộ nhóm thuốc tương tự fentanyl vào danh sách kiểm soát chặt chẽ, với kỳ vọng Mỹ sẽ giảm thuế quan đối với Trung Quốc. Nhưng ngay cả chính quyền Biden cũng không hạ thuế mà còn gia tăng cạnh tranh với Bắc Kinh trên nhiều mặt trận chiến lược, khiến Trung Quốc chấm dứt mọi hợp tác thực thi pháp luật.
Tuy nhiên, vào cuối năm 2023, nhờ hoạt động ngoại giao khéo léo của Mỹ, hợp tác chống ma túy giữa hai nước đã được khôi phục. Trung Quốc áp đặt các hạn chế pháp lý mới đối với việc sản xuất, buôn bán và xuất khẩu hàng chục loại hóa chất, bao gồm các chất có thể tổng hợp thành fentanyl và nitazene, một nhóm opioid tổng hợp còn mạnh hơn. Bắc Kinh cũng huy động ngành công nghiệp hóa chất trong nước để ngăn chặn tình trạng buôn lậu tiền chất (precursors) fentanyl; các cuộc điều tra báo chí sau đó cho thấy những biện pháp này có thể đã làm gián đoạn khả năng tiếp cận hóa chất của các phòng thí nghiệm Mexico.
Năm 2024, nhờ nỗ lực của nhóm công tác chung Mỹ – Trung về chống ma túy, lần đầu tiên sau nhiều năm, cơ quan thực thi pháp luật Trung Quốc đã chủ động hợp tác với Mỹ để chống rửa tiền và tìm ra những cách sáng tạo để truy tố các công dân Trung Quốc có liên hệ với các băng đảng Mexico.
Do vậy, bất kỳ đợt áp thuế lớn và kéo dài nào đối với Trung Quốc đều sẽ làm tổn hại tiến triển mong manh nhưng thực chất này. Hơn nữa, quyết định của Trump ân xá cho Ross Ulbricht—người đứng sau trang web buôn bán ma túy Silk Road—còn làm suy yếu thêm uy tín của mọi yêu cầu từ Mỹ đối với các nước khác trong việc trấn áp tội phạm buôn lậu ma túy trực tuyến.
Các động thái cứng rắn của Trump đối với Canada còn vô lý hơn cả những màn phô trương sức mạnh nhằm vào Trung Quốc và Mexico. Theo Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ, trong năm 2024, chỉ 0,2% lượng fentanyl nhập vào Mỹ có nguồn gốc từ Canada—tổng cộng chỉ 43 pound bị thu giữ tại biên giới Mỹ-Canada. Trong khi đó, 882 pound fentanyl đã bị thu giữ khi đang trên đường từ Mỹ sang Canada. Nghĩa là buôn lậu ma túy từ Mỹ qua Canada cao gấp hơn 20 lần chiều ngược lại.
Tuy nhiên, Canada thực sự đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng liên quan đến tội phạm có tổ chức và rửa tiền, giống như Mỹ. Sự hiện diện của các băng đảng Mexico tại đây ngày càng gia tăng, không chỉ trong hoạt động rửa tiền mà có thể còn trong cả sản xuất ma túy. Nhưng Mỹ cũng đang phải đối mặt với những mối đe dọa tương tự, và việc cô lập Canada bằng các mức thuế trừng phạt sẽ chỉ làm trầm trọng thêm vấn đề của cả hai quốc gia. Tăng cường hợp tác thực thi pháp luật trong một môi trường thân thiện sẽ mang lại lợi ích cho Mỹ, giúp nước này cải thiện khả năng thu thập thông tin tình báo và triệt phá các mạng lưới tội phạm xuyên quốc gia.
Liều thuốc đúng đắn
Washington có nhiều công cụ mạnh mẽ để chống lại việc sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm liên quan đến fentanyl bên ngoài biên giới của mình cũng như để triệt phá các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia nguy hiểm. Việc áp dụng các biện pháp phân loại khủng bố, tấn công quân sự hay áp thuế cao ngất trời không nằm trong số đó. Thay vì tiến hành các vụ truy tố quy mô lớn liên quan đến tổ chức khủng bố nước ngoài, làm gián đoạn thương mại hay có hành động quân sự tại Mexico, Trump nên khéo léo sử dụng mối đe dọa này để khuyến khích Sheinbaum khôi phục hợp tác thực thi pháp luật một cách có ý nghĩa với Washington.
Washington nên yêu cầu Mexico cho phép các đặc vụ thực thi pháp luật Mỹ tiếp cận lãnh thổ Mexico rộng rãi hơn và tham gia sâu vào các chiến dịch thực thi pháp luật chung. Mỹ cũng cần thực hiện phần trách nhiệm của mình bằng cách cam kết chống rửa tiền và buôn lậu vũ khí vào Mexico.
Thừa nhận sự cần thiết phải giảm bạo lực leo thang tại Mexico, Mỹ nên hỗ trợ thiết kế các chiến lược thực thi pháp luật mới tập trung vào việc triệt hạ các tầng lớp trung gian trong hoạt động của các băng đảng tội phạm Mexico. Đơn giản chỉ bắt giữ hoặc tiêu diệt các ông trùm băng đảng sẽ làm gia tăng bạo lực và khiến các tổ chức này bị chia rẽ rồi tái lập lại dưới hình thức mới.
Ngay cả trước khi Washington đe dọa áp thuế, Sheinbaum dường như đã sẵn sàng hợp tác với Mỹ hơn người tiền nhiệm của bà. Nếu đặt ra những yêu cầu đúng đắn, chính quyền Trump có thể củng cố mạnh mẽ xu hướng này.
Canada cũng đã cam kết mở rộng các biện pháp thực thi pháp luật để tránh bị áp thuế. Ngoài các biện pháp khác, nước này đã tăng ngân sách chống fentanyl, huy động thêm nhân lực và phương tiện để tuần tra biên giới Mỹ-Canada, đồng thời thành lập Lực lượng Đặc nhiệm chung Mỹ-Canada nhằm đối phó với fentanyl và hoạt động rửa tiền—tất cả đều là những hành động hữu ích giúp chống lại tội phạm có tổ chức.
Nhưng Trump đang nhanh chóng đánh mất mọi đòn bẩy quý giá mà các lời đe dọa của ông từng mang lại khi từ chối chấp nhận những đề xuất thay đổi từ các quốc gia mà ông nhắm đến. Ông đã tuyên bố rằng hàng loạt biện pháp phản ứng của Canada trước các khiếu nại của ông là chưa đủ để ngăn chặn việc tái áp đặt thuế quan vào tháng Ba. Cam kết của Mexico trong việc triển khai thêm 10.000 binh sĩ đến biên giới Mỹ dường như cũng không đủ.
Bất chấp những nỗ lực của cả hai quốc gia trong việc xoa dịu Trump và đáp ứng nhanh chóng các yêu cầu hợp lý, Trump vẫn không miễn cho họ khỏi mức thuế 25% khắc nghiệt đối với thép và nhôm. Nếu các chính phủ bị trừng phạt dù có tuân theo yêu cầu của Mỹ hay không, vậy họ còn lý do gì để cố gắng thực hiện những yêu cầu đó?
Năm 2024, Trung Quốc cũng đã thể hiện thiện chí hợp tác với Mỹ trong việc đối phó với cuộc khủng hoảng ma túy. Washington nên tăng cường hợp tác với Bắc Kinh để thu hẹp các lỗ hổng pháp lý và đẩy mạnh truy tố những kẻ buôn lậu ma túy, hóa chất, rửa tiền và các tổ chức tội phạm trước khi áp đặt thêm thuế quan. Trong kịch bản khó có khả năng xảy ra rằng Trung Quốc thành công trong việc chặn đứng hầu hết xuất khẩu tiền chất ma túy và chuỗi cung ứng của chúng chuyển sang nơi khác (nhiều khả năng là Ấn Độ), Mỹ có thể loại Trung Quốc khỏi danh sách chính thức của các quốc gia sản xuất và trung chuyển ma túy lớn của Mỹ, điều mà Bắc Kinh rất mong muốn.
Nhưng yêu cầu Trung Quốc ngăn chặn hoàn toàn dòng chảy ma túy và tiền chất—một yêu cầu mà Washington đã đưa ra một cách rõ ràng—là vô nghĩa, vì điều đó về mặt kỹ thuật là không thể. Tiêu chuẩn mà Washington nên đặt ra cho Trung Quốc thay vào đó là các cơ quan chức năng Trung Quốc phải phản hồi nhanh chóng và liên tục với các cuộc điều tra của Mỹ, giám sát chặt chẽ chuỗi cung ứng của họ để ngăn chặn rò rỉ vào thị trường phi pháp, và chủ động truy tố các cá nhân, công ty Trung Quốc có liên quan đến các nhóm buôn bán ma túy.
Nếu Bắc Kinh không thực hiện đầy đủ cam kết, Washington luôn có thể quay lại với các biện pháp trừng phạt (punitive actions) mạnh hơn, chẳng hạn như gia tăng trừng phạt và truy tố các công ty dược phẩm Trung Quốc, các nhà môi giới hóa chất, cũng như các mạng lưới buôn lậu và rửa tiền. Washington thậm chí có thể mở rộng lệnh từ chối cấp thị thực đối với quan chức chính phủ và lãnh đạo doanh nghiệp Trung Quốc.
Cuộc khủng hoảng ma túy ở Mỹ là một vấn đề mang tính xuyên quốc gia, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều quốc gia—một cách tiếp cận đã chứng minh được hiệu quả của nó. Mỹ đã rút ra bài học rằng phản ứng đúng đắn đối với các cuộc khủng hoảng ma túy không phải là phát động một “cuộc chiến.” Sẽ là một bi kịch nếu phải học lại bài học này một lần nữa, lần này với những hậu quả đau đớn (agonizing consequences) hơn nhiều.
Binh sĩ Mexico tại Ciudad Juarez, Mexico, tháng 2-2024. Ảnh: Reuters
