Tuần trước, ba nhà nghiên cứu xuất sắc đã được vinh danh và nhận giải thưởng để thúc đẩy công việc của họ trong khuôn khổ Giải thưởng Sony Women in Technology lần đầu tiên hợp tác với Nature. Mỗi người nhận được 250.000 USD để hỗ trợ và đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu tập trung vào công nghệ.
Kiana Aran, kỹ sư sinh học tại Đại học California, San Diego, đã nhận giải thưởng dành cho nhà nghiên cứu ở giai đoạn giữa sự nghiệp nhờ công trình kết hợp giữa sinh học, trí tuệ nhân tạo (AI), điện tử và khoa học vật liệu, trong đó có nghiên cứu về cảm biến đầu ngón tay để phát hiện bệnh di truyền và virus. Cô cũng thành lập một tổ chức phi lợi nhuận nhằm cố vấn cho phụ nữ trong lĩnh vực kỹ thuật.
Người thứ hai là nhà khoa học tính toán Amanda Randles tại Đại học Duke (Bắc Carolina) cũng nhận giải thưởng ở giai đoạn giữa sự nghiệp để nghiên cứu cách công nghệ “bản sao số” của cô về hướng dẫn can thiệp bệnh tim mạch có thể được ứng dụng vào điều trị sớm bệnh ung thư.
Yating Wan tại Đại học Khoa học và Công nghệ Nhà vua Abdullah (Ả Rập Xê Út) nhận giải thưởng dành cho nhà nghiên cứu trẻ. Cô làm việc trong lĩnh vực quang điện tử silicon, với nghiên cứu tập trung vào cải thiện hiệu suất năng lượng của truyền dữ liệu và xử lý thông tin. Ngoài ra, Jiawen Li, kỹ sư y sinh tại Đại học Adelaide (Úc), nhận được lời khen đặc biệt từ ban giám khảo nhờ công trình phát triển một ống nội soi mỏng như sợi tóc có thể sử dụng trong mạch máu, kết hợp công nghệ in 3D trên quy mô nanomet với sợi quang học.
Giải thưởng dành riêng cho nữ giới có thực sự cần thiết?
Trong giới nghiên cứu, các giải thưởng dành riêng cho nữ giới đôi khi bị chỉ trích, do một quan niệm sai lầm rằng chúng kém giá trị hơn so với các giải thưởng không có tiêu chí về giới tính. Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng những người chiến thắng hoàn toàn có thể được đánh giá là xuất sắc trong bất kỳ nhóm ứng viên nào. Thực tế, các khoản tài trợ và giải thưởng khoa học – công nghệ thường không công nhận đầy đủ phụ nữ và các nhóm thứ yếu khác.
Tỷ lệ phụ nữ nộp đơn xin tài trợ và giải thưởng thấp hơn so với nam giới, và ngay cả khi được trao thưởng, giá trị giải thưởng họ nhận được thường thấp hơn. Một số nỗ lực, dù còn khiêm tốn, đang được thực hiện để thay đổi tình trạng này và đã có những tín hiệu tích cực, nhưng tiến trình vẫn chậm.
Đây chính là lý do tại sao các giải thưởng dành riêng cho nữ giới tồn tại và cần được mở rộng. Phụ nữ cần có nền tảng để tiếng nói của họ được lắng nghe, để những đóng góp xuất sắc trong nghiên cứu được công nhận và tôn vinh, giúp họ tiếp cận các nguồn hỗ trợ phù hợp và xây dựng mạng lưới cần thiết để phát triển dự án của mình.
Những lợi ích rộng lớn hơn
Những giải thưởng này còn mang lại nhiều lợi ích khác. Việc ghi nhận thành tựu của một nửa dân số không chỉ giúp các công ty, trường đại học và tổ chức nghiên cứu thúc đẩy sự sáng tạo, mà còn hỗ trợ họ đạt được các mục tiêu lớn hơn.
Hãy xem xét trường hợp của Innovate UK, quỹ tài trợ công của Vương quốc Anh dành cho nghiên cứu và phát triển tập trung vào đổi mới. Chương trình Women in Innovation của tổ chức này trao giải thưởng trị giá 75.000 bảng Anh (94.600 USD) cho các nhà đổi mới, bao gồm các nhà khoa học và kỹ sư, đồng thời cung cấp hỗ trợ kinh doanh, cố vấn và kết nối cộng đồng. Kể từ khi chương trình ra mắt, số lượng nhóm do phụ nữ dẫn đầu giành được tài trợ từ Innovate UK – với tổng trị giá hơn 1 tỷ bảng Anh mỗi năm – đã tăng đáng kể. Nếu như năm 2016, chỉ có một trong bảy khoản tài trợ thuộc về nhóm do phụ nữ đứng đầu, thì hiện nay con số này là một trong ba.
Tầm quan trọng của việc đặt ra các mục tiêu cụ thể được nhấn mạnh trong bài viết của Kaori Hayashi, Phó chủ tịch điều hành Đại học Tokyo, người đã mô tả nỗ lực gia tăng sự đại diện của phụ nữ tại trường đại học này. Bà khẳng định rằng các mục tiêu cần phải thực tế và bác bỏ quan điểm cho rằng các sáng kiến hỗ trợ phụ nữ có thể khiến họ cảm thấy bản thân không xứng đáng. “Đây chỉ là ‘sự kỳ thị tích cực’ trong chừng mực nó giúp chống lại sự phân biệt đối xử tiêu cực mà phụ nữ vốn đang phải chịu đựng,” bà viết.
Có thể hình dung một ngày nào đó, các giải thưởng dành riêng cho nữ giới sẽ không còn cần thiết nữa – ngày mà phụ nữ được công nhận công bằng trong danh sách những người chiến thắng. Nhưng hiện tại, chúng ta vẫn phải tiếp tục tạo ra cơ hội để các nhà nghiên cứu nữ xuất sắc nhận được sự công nhận mà họ xứng đáng có được.
Từ trái qua: Kiana Aran, Yating Wan and Amanda Randles. Ảnh: Sony Women in Technology
