Năm vừa qua chứng kiến trí tuệ nhân tạo (AI) mở rộng ranh giới trong nhiều lĩnh vực nhất có thể (push the boundaries of what’s possible), khi các ngành công nghiệp chạy đua để tích hợp khả năng của AI nhằm tăng năng suất và tự động hóa các nhiệm vụ phức tạp.
Trong năm 2024, những tiến bộ về AI đã tăng tốc với tốc độ vượt xa các đổi mới công nghệ cao trước đây, đặt nền tảng cho những thay đổi lớn hơn trong tương lai. Tuy nhiên, cùng với sự tiến bộ nhanh chóng này cũng xuất hiện rủi ro: nếu không có sự giám sát của con người, những sai sót của AI có thể nghiêm trọng không kém những đột phá mà nó mang lại.
AI tạo sinh và AI độc lập (agentic AI) hiện đã cải thiện khả năng tạo nội dung phức tạp trên nhiều nền tảng, trong khi các công cụ chăm sóc sức khỏe tích hợp AI đang định hình lại quy trình chẩn đoán—vượt trội hơn bác sĩ con người trong một số nhiệm vụ. Những phát triển này báo hiệu một sự thay đổi lớn trong cách cung cấp dịch vụ y tế, đồng thời mở rộng vai trò của AI trong kinh doanh và vận hành công nghiệp.
Sự trỗi dậy của robot hình người
Theo Anders Indset, tác giả và nhà đầu tư vào công nghệ tiên tiến như AI, điện toán lượng tử, công nghệ y tế và an ninh mạng, sự phát triển của AI sẽ thúc đẩy sự ra đời của các tác nhân hình người. Khi bước vào năm 2025, công nghệ đang thay đổi nhanh chóng với trọng tâm là các robot hình người.
“Năm nay bắt đầu với sự phấn khích về các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) nhưng sẽ kết thúc với những đột phá trong các robot hình người tự động,” Indset chia sẻ với TechNewsWorld.
Trong năm 2024, lĩnh vực robot đã phát triển mạnh mẽ, với những đổi mới từng được xem là viển vông nay đang dần trở thành hiện thực. Sự ra mắt của các robot hình người hoàn toàn tự động—trước đây chỉ giới hạn trong môi trường công nghiệp—đang đến gần.
Bước sang năm 2025, AI sẽ được ứng dụng rộng rãi hơn trong ngành robot, cải thiện sự tương tác giữa người và máy móc, đồng thời thúc đẩy mô hình “robot như một dịch vụ” (RaaS). Những thay đổi này sẽ giúp các giải pháp robot tiên tiến tiếp cận nhiều ngành công nghiệp hơn, đánh dấu một thời kỳ chuyển đổi mạnh mẽ trong lĩnh vực robot.
“Các tác nhân hình người sẽ định hình lại cách con người tương tác với công nghệ và mở rộng khả năng ứng dụng AI trong nhiều lĩnh vực khác nhau,” Indset dự đoán.
Vai trò mở rộng của AI trong an ninh mạng và an ninh sinh học
AI sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong chiến tranh mạng, theo cảnh báo của Alejandro Rivas-Vasquez, Giám đốc toàn cầu về pháp y kỹ thuật số và ứng phó sự cố tại NCC Group. Ông cho biết AI và học máy sẽ khiến chiến tranh mạng nguy hiểm hơn, gây thiệt hại lan rộng ngoài các khu vực xung đột do mức độ kết nối cao.
Hệ thống phòng thủ an ninh mạng—vốn là công cụ hữu hiệu của các chiến binh kỹ thuật số—sẽ không chỉ bảo vệ hệ thống số mà còn trực tiếp bảo vệ con người thông qua công nghệ cấy ghép. Các giao diện thần kinh, công nghệ tăng cường sinh học, chip xác thực và cấy ghép y tế tiên tiến sẽ cách mạng hóa cách con người tương tác với công nghệ (khi công nghệ được tích hợp trực tiếp vào cơ thể con người).
Tuy nhiên, theo Bobbie Walker, chuyên gia tư vấn tại NCC Group, những đổi mới này cũng mang lại nhiều rủi ro đáng kể.
“Hacker có thể lợi dụng các giao diện thần kinh để kiểm soát hành vi hoặc thao túng nhận thức, xâm phạm quyền tự chủ cá nhân. Việc theo dõi liên tục dữ liệu sức khỏe và hành vi thông qua cấy ghép cũng đặt ra những lo ngại lớn về quyền riêng tư, với nguy cơ bị khai thác bởi các tác nhân xấu hoặc các chương trình giám sát của chính phủ,” Walker chia sẻ với TechNewsWorld.
Để giảm thiểu những rủi ro này, cần có các khuôn khổ mới gắn công nghệ, y tế với quy định về quyền riêng tư. Walker cho rằng các tiêu chuẩn về “đạo đức sinh học kỹ thuật số” và tiêu chuẩn ISO về an ninh mạng sinh học sẽ giúp thiết lập các phương thức an toàn để tích hợp công nghệ vào cơ thể con người, đồng thời giải quyết các vấn đề đạo đức.
“Lĩnh vực an ninh mạng sinh học mới nổi sẽ buộc chúng ta phải suy nghĩ lại về ranh giới của an ninh mạng, đảm bảo rằng công nghệ được tích hợp vào cơ thể con người một cách an toàn, có đạo đức và bảo vệ người sử dụng,” cô nói thêm.
Theo Walker, các nghiên cứu ban đầu về giao diện não-máy tính (BCI) cho thấy những đầu vào mang tính thù địch có thể đánh lừa các thiết bị này, làm nổi bật nguy cơ bị lạm dụng. Khi công nghệ cấy ghép phát triển, các rủi ro liên quan đến chiến tranh mạng do nhà nước bảo trợ và vi phạm quyền riêng tư sẽ gia tăng, nhấn mạnh nhu cầu về các biện pháp bảo mật mạnh mẽ và xem xét đạo đức trong ứng dụng AI.
Sao lưu dữ liệu bằng AI làm dấy lên lo ngại về bảo mật
Sebastian Straub, kiến trúc sư giải pháp chính tại N2WS, cho biết các tiến bộ trong AI giúp tổ chức khôi phục hoạt động tốt hơn sau thiên tai, mất điện và tấn công mạng. Tự động hóa bằng AI sẽ nâng cao hiệu quả vận hành bằng cách khắc phục những hạn chế của con người.
Theo ông, AI sẽ tự động hóa sao lưu (backup automation) dữ liệu gần như hoàn toàn, giảm nhu cầu can thiệp của quản trị viên xuống gần bằng không. AI sẽ học các mô hình sử dụng dữ liệu, yêu cầu tuân thủ và nhu cầu của tổ chức. Ngoài ra, AI sẽ trở thành chuyên gia quản lý dữ liệu chủ động, tự động xác định những gì cần sao lưu và khi nào.
Tuy nhiên, Straub cảnh báo rằng khi AI ngày càng thống trị quy trình khắc phục thảm họa, những sai sót sẽ xảy ra trong quá trình học hỏi. Năm 2025 sẽ chứng minh rằng AI không phải là giải pháp vạn năng. Phó thác hoàn toàn cho máy móc trong khắc phục sự cố có thể dẫn đến sai lầm.
“Sẽ có những vi phạm đáng tiếc về lòng tin và tuân thủ khi các doanh nghiệp nhận ra rằng con người vẫn cần tham gia vào quá trình ra quyết định trong khắc phục thảm họa,” Straub nói với TechNewsWorld.
Tác động của AI đến sáng tạo và giáo dục
Nhiều người dùng AI đã quen với các công cụ giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp. ChatGPT và các công cụ viết AI khác sẽ nhấn mạnh giá trị của kỹ năng viết hơn là chỉ cung cấp giải pháp thay thế (workaround).
Theo Eric Wang, Phó chủ tịch AI tại Turnitin, học sinh và những người làm nghề viết sẽ dần thay đổi cách sử dụng AI, từ việc nhờ AI viết hộ sang chủ động kiểm soát quá trình sáng tạo nội dung. Họ sẽ sử dụng công nghệ để chỉnh sửa, cải thiện hoặc mở rộng tư duy ban đầu.
Nhìn về tương lai, Wang cho rằng kỹ năng viết sẽ được công nhận là kỹ năng thiết yếu, không chỉ trong các lĩnh vực chuyên về viết mà còn trong học tập, công việc và cuộc sống. Xu hướng này sẽ thúc đẩy quá trình nhân hóa các lĩnh vực sử dụng công nghệ.
Ông dự đoán vai trò của AI tạo sinh sẽ thay đổi: ban đầu hỗ trợ tổ chức và mở rộng ý tưởng, sau đó tinh chỉnh và nâng cao chất lượng viết. Đối với các nhà giáo dục, AI có thể giúp phát hiện sớm lỗ hổng kiến thức và cung cấp thông tin minh bạch hơn để thúc đẩy sự tham gia của học sinh.
Những rủi ro tiềm ẩn của các mô hình AI
Theo Michael Lieberman, Giám đốc công nghệ và đồng sáng lập nền tảng bảo mật phát triển phần mềm Kusari, AI sẽ ngày càng phổ biến và khó phát hiện hơn. Ông lo ngại về các mô hình miễn phí được lưu trữ trên các nền tảng công cộng.
“Chúng ta đã thấy một số trường hợp các mô hình AI trên những nền tảng này bị phát hiện chứa mã độc. Tôi dự đoán những cuộc tấn công như vậy sẽ gia tăng, nhưng với hình thức tinh vi hơn. Những mô hình độc hại này có thể chứa cửa hậu hoặc được huấn luyện để có hành vi nguy hiểm trong một số tình huống nhất định,” Lieberman nói với TechNewsWorld.
Ông cũng cảnh báo về sự gia tăng của các cuộc tấn công “đầu độc dữ liệu” (data poisoning attacks) nhắm vào các mô hình AI lớn. Đáng lo ngại, hầu hết tổ chức không tự huấn luyện mô hình AI mà phụ thuộc vào các mô hình có sẵn, thường là miễn phí.
“Việc thiếu minh bạch về nguồn gốc của các mô hình này khiến các tác nhân xấu dễ dàng đưa vào các mô hình độc hại,” ông nói.
Trong tương lai, các cuộc tấn công đầu độc dữ liệu có thể nhắm vào những gã khổng lồ như OpenAI, Meta và Google, nơi có lượng dữ liệu khổng lồ khiến các cuộc tấn công khó bị phát hiện hơn.
“Năm 2025, tin tặc có thể vượt qua các biện pháp phòng vệ. Chúng có động cơ tài chính, trong khi các tổ chức phòng thủ thường gặp khó khăn trong việc đảm bảo ngân sách, vì an ninh mạng hiếm khi được xem là yếu tố tạo ra doanh thu. Có thể cần một cuộc tấn công nghiêm trọng vào chuỗi cung ứng AI mới khiến ngành công nghệ chú trọng hơn đến mối đe dọa này,” Wang ở công ty Turnitin kết luận.
Năm 2025, robot hình người tích hợp AI, công nghệ tạo sinh và tự động hóa sẽ định hình lại kinh doanh, y tế và an ninh mạng, đồng thời đặt ra những thách thức đạo đức mới.
