Thế giới đã phản ứng nhanh chóng trước chính sách thuế mà Tổng thống Donald Trump công bố áp lên Mexico, Canada và Trung Quốc, kèm những lời đe dọa sẽ tiến hành các biện pháp thuế quan với nhiều nước khác, đặc biệt là Liên minh châu Âu.
Thị trường đã bị tác động tức thời ngay trong phiên đầu tuần, không chỉ ở các nước bị áp thuế hay ở Mỹ mà trên phạm vi toàn cầu.
Đồng thời, nhiều lãnh đạo EU chuẩn bị nhóm họp về quốc phòng tại Brussels cũng đã bày tỏ lập trường cứng rắn trước chính sách thuế của Tổng thống Trump.
Thị trường toàn cầu lao dốc
Thị trường tài chính toàn cầu sụt giảm mạnh vào sáng thứ Hai sau khi Donald Trump áp thuế thương mại cao đối với Canada, Mexico và Trung Quốc – một động thái mà Wall Street Journal gọi là “cuộc chiến thương mại ngu ngốc nhất trong lịch sử.”
Tổng thống Mỹ đã áp thuế 25% lên Canada và Mexico, đồng thời thêm 10% lên Trung Quốc, khơi mào xung đột thương mại với ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Riêng đối với Canada, thuế áp lên dầu và các sản phẩm năng lượng là 10%.
Như đã dự đoán, thị trường tài chính toàn cầu lao dốc, sau khi Canada và Mexico tuyên bố đáp trả, trong khi Trung Quốc quyết định sẽ đem vụ việc ra trước Tổ chức Thương mai Thế giới.
Tại Mỹ, chỉ số S&P 500 các hợp đồng tương lai giảm 1,6%, còn Nasdaq tương lai giảm 2,2% trong phiên đầu tuần, trong khi ở châu Âu, hợp đồng tương lai giảm mạnh tới 3,4%.
Thị trường chứng khoán Đức và Pháp giảm khoảng 2%, trong đó cổ phiếu ngành ô tô chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, còn tại Anh, chỉ số FTSE 100 của London giảm hơn 1%.
Ở châu Á, chỉ số Nikkei của Nhật Bản giảm 2,3% trong phiên giao dịch sớm, trong khi chỉ số Kospi của Hàn Quốc giảm 2,4%, và chỉ số Taiex của Đài Loan giảm 4,4% ngay khi mở cửa.
Đồng USD tăng mạnh trên thị trường tiền tệ, đạt mức cao kỷ lục so với nhân dân tệ của Trung Quốc, trong khi đồng CAD của Canada lao xuống mức thấp nhất kể từ năm 2003. Đồng tiền ảo Bitcoin cũng mất hơn 6% giá trị.
Thị trường khu vực châu Âu bị ảnh hưởng nặng sau khi Trump khẳng định rằng thuế đối với EU “chắc chắn sẽ xảy ra”.
Các nhà đầu tư đang chuẩn bị tinh thần cho một giai đoạn đầy biến động, có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của các tập đoàn lớn và kìm hãm tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
EU phản ứng trước lời đe dọa áp thuế của Trump
Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) đã phát tín hiệu rằng khối này sẵn sàng đáp trả nếu Donald Trump thực hiện lời đe dọa áp thuế đối với hàng hóa châu Âu.
Phát biểu trước cuộc họp không chính thức tại Brussels, họ liên tục kêu gọi giữ bình tĩnh và nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác EU-Mỹ, nhưng cũng cho thấy rằng EU sẽ không ngần ngại áp thuế trả đũa nếu bị nhắm mục tiêu trước.
Trưởng ban đối ngoại EU Kaja Kallas cho biết khối này đang “lắng nghe cẩn thận” các tuyên bố của Trump và “chuẩn bị phương án đối phó” nếu cần. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh rằng “không có bên nào thắng trong các cuộc chiến thương mại” và lưu ý rằng Trung Quốc sẽ là bên hưởng lợi duy nhất trong kịch bản này.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố rằng nếu châu Âu bị “tấn công về thương mại, [châu Âu] sẽ phải tự bảo vệ mình và có biện pháp phản ứng.”
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cho rằng EU nên làm mọi cách để tránh một cuộc “chiến tranh thuế quan hoàn toàn không cần thiết và ngu ngốc,” đồng thời gọi đó là một “nghịch lý tàn nhẫn” nếu khối này buộc phải đối đầu thương mại với một đồng minh lâu năm.
Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen, người đang vướng vào một cuộc khủng hoảng riêng với Trump liên quan đến tương lai của Greenland, nói rằng mặc dù bà thường “không ủng hộ đối đầu với đồng minh,” nhưng nếu Mỹ áp thuế mạnh lên châu Âu, thì EU cần có “một phản ứng tập thể và mạnh mẽ.”
Thủ tướng Luxembourg Luc Frieden cũng tuyên bố rằng “câu trả lời cho thuế quan là đáp trả bằng hành động tương tự,” nhưng nhấn mạnh rằng vấn đề này không nên lấn át các cuộc thảo luận về quốc phòng trong ngày hôm nay.
Tuy nhiên, một số lãnh đạo có giọng điệu ôn hòa hơn.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho rằng bất kỳ mức thuế nào cũng sẽ “gây hại cho cả Mỹ lẫn châu Âu” và kêu gọi hợp tác để giải quyết tình hình.
Thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo nhấn mạnh: “Chúng ta cần đàm phán với Trump,” và nói thêm: “Tôi không muốn bắt đầu một cuộc chiến, tôi muốn bắt đầu đàm phán.”
Người dân, nền kinh tế Mỹ sẽ bị tác động mạnh
Trong cuộc phỏng vấn với Dân biểu Đảng Cộng hòa Nancy Mace vào sáng nay, Fox News đã cung cấp danh sách các sản phẩm có thể bị ảnh hưởng bởi chiến tranh thương mại với Canada và Mexico – tức là những mặt hàng có thể trở nên đắt đỏ hơn đáng kể.
Danh sách này bao gồm: bơ, siro phong, thịt bò xay, cà chua bi, đường, chuối, các loại hạt, dầu ăn, bí ngòi, dưa chuột, dâu tây, dứa, nhiều loại ô tô (BMW, Audi, Nissan, Mazda và Ford), dầu thô, bia và các loại rượu khác, gỗ xẻ, thép và giày dép.
“Có vẻ như gần như mọi lĩnh vực của nền kinh tế Mỹ đều có thể bị ảnh hưởng bởi các mức thuế này, cùng với những thuế quan mà Mexico và Canada vừa thông báo áp lên hàng hóa Mỹ,” người dẫn chương trình của Fox News nhận định.
Theo BBC, giá ô tô có khả năng tăng – khoảng 3.000 USD theo phân tích của TD Economics.
“Có thể nói rằng việc gián đoạn xu hướng thương mại tự do thông qua thuế quan… sẽ gây ra những tổn thất đáng kể,” nhà kinh tế Andrew Foran của TD Economics nhận định. Ông cũng nói thêm rằng “thương mại tự do không bị gián đoạn” trong ngành sản xuất ô tô đã “tồn tại trong nhiều thập kỷ”, giúp giá xe trở nên rẻ hơn đối với người tiêu dùng.
Các loại bia Mexico phổ biến như Modelo và Corona và các loại rượu có thể trở nên đắt hơn đối với khách hàng Mỹ. Modelo đã trở thành thương hiệu bia số một tại Mỹ vào năm 2023 và vẫn giữ vị trí dẫn đầu cho đến nay.
Với rượu mạnh, tình hình phức tạp hơn. Ngành này phần lớn đã được miễn thuế quan kể từ những năm 1990. Các hiệp hội trong ngành từ Mỹ, Canada và Mexico đã ra tuyên bố chung, bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc”, và lưu ý một số thương hiệu như Bourbon, whiskey Tennessee, tequila và whiskey Canada được “công nhận là sản phẩm đặc trưng và chỉ có thể được sản xuất tại các quốc gia được chỉ định”.
Gỗ nhập khẩu từ Canada sẽ bị áp thuế khi vào Mỹ. Ông Trump tuyên bố rằng Mỹ có “nhiều gỗ hơn mức có thể sử dụng”.
Tuy nhiên, Hiệp hội Các nhà xây dựng nhà ở quốc gia (NAHB) đã kêu gọi Tổng thống miễn thuế đối với vật liệu xây dựng “do tác động tiêu cực của chúng đến khả năng mua nhà”.
Hiệp hội này bày tỏ “mối quan ngại nghiêm trọng” rằng thuế quan đối với gỗ có thể làm tăng chi phí xây dựng nhà – vì phần lớn nhà ở Mỹ được làm từ gỗ – đồng thời khiến các nhà phát triển chùn bước trong việc xây dựng các dự án mới.
“Người tiêu dùng cuối cùng sẽ phải trả giá cho thuế quan dưới hình thức giá nhà cao hơn,” NAHB cho biết.
Giải thích của Tổng thống Trump
Tổng thống Donald Trump vừa có bài đăng trên mạng xã hội về Canada: “Chúng ta trả hàng trăm tỷ USD để TRỢ CẤP cho Canada. Tại sao? Chẳng có lý do gì cả. Chúng ta không cần bất cứ thứ gì họ có.”
“Chúng ta có nguồn năng lượng vô hạn, có thể tự sản xuất ô tô và có nhiều gỗ hơn mức cần dùng. Nếu không có khoản trợ cấp khổng lồ này, Canada không thể tồn tại với tư cách một quốc gia khả thi. Nghe có vẻ khắc nghiệt, nhưng đó là sự thật!”
“Do đó, Canada nên trở thành Tiểu bang thứ 51 của chúng ta. Thuế thấp hơn nhiều, quân đội được bảo vệ tốt hơn – VÀ KHÔNG CÓ THUẾ QUAN!”
Trước khi lên chuyên cơ Air Force One, Trump trả lời phóng viên về vấn đề thuế quan đối với Canada.
“Canada đã lạm dụng Mỹ trong rất nhiều năm.”
“Họ không cho phép ngân hàng của chúng ta vào. Các bạn có biết điều đó không? Canada không cho phép ngân hàng Mỹ hoạt động. Nếu nghĩ về điều đó, đó là một điều đáng kinh ngạc. Nếu chúng ta có một ngân hàng Mỹ, họ không cho phép nó vào.” Trong thực tế, nhiều ngân hàng Mỹ vẫn hoạt động tại Canada.
“Họ không cho phép rất nhiều thứ vào, trong khi chúng ta lại cho phép mọi thứ của họ vào.”
“Chúng ta trợ cấp cho Canada khoảng 200 tỷ USD mỗi năm. Và vì cái gì? Chúng ta chẳng được gì từ đó cả.”
“Tôi yêu quý người dân Canada. Nhưng tôi không đồng ý với chính quyền của họ. Và sẽ có chuyện xảy ra. Nếu họ muốn chơi, chúng ta cũng có thể chơi.”
