Nhật Bản đang phải đối mặt trên quy mô khá lớn về nhà bỏ hoang trên khắp nước. Có đến chín triệu căn nhà như thế ở đất nước mặt trời mọc
Nhà hoang (akiya) có mặt khắp nơi, ngay cả ở đô thị và, đương nhiên, ở nông thôn, nơi đang chết dần. Chuyện này phản ánh những vấn đề sâu xa hơn liên quan đến thực tế nhân khẩu học (demographic realities) của Nhật Bản.
Một khi người lớn tuổi nhiều lên, thanh niên lại không muốn có con và thích sống ở nơi thị tứ thì rõ là đã hội đủ điều kiện để tạo ra khủng hoảng nhà cửa. Chuyện này đã vượt xa vấn đề kinh tế đơn thuần. Đây còn là một vấn đề văn hóa.
Cả ở thành phố lớn
Hiện nay, ngay tại những thành phố lớn như Tokyo, Osaka và cả Kyoto, không thiếu nhà hoang. Và chúng càng ngày lại càng nhiều hơn, nhưng nhiều khi không gây chú ý nhiều. Ở vùng nông thôn Nhật Bản thì chuyện này là quá rõ ràng.
Có làng như như làng Nagoro hiện chỉ còn chưa đến 30 người ở. Họ đã phải làm ra búp bê to bằng người thật (life-sized dolls) để giả người từng sinh sống trong làng. Đây là cách làm cho thấy nổi bật lên sự kiên cường của một số cư dân nông thôn nhưng, qua đó, cũng làm nổi bật cả cuộc đấu tranh để tồn tại của những khu vực đang đứng trên bờ vực bị xóa sổ (bring of erasure).
Thị trường bất động sản Nhật Bản hoạt động theo nguyên tắc kinh tế là giá trị tài sản có thường giảm theo thời gian. Sự giảm giá này, kết hợp với các luật thừa kế phức tạp, khiến việc dùng lại (repurpose) các tài sản bị bỏ hoang trở nên khó khăn.
Người thừa kế ở nhiều địa phương – về nguyên tắc có quyền phá dỡ những ngôi nhà này – lại phải đối mặt với những rào cản pháp lý và những khó khăn khác. Nên đành… thôi.
Đó là chưa kể đến việc tranh chấp quyền sở hữu, tìm kiếm người thừa kế khá khó khăn và chi phí phá dỡ cao. Những điều này khiến cho loại nhà hoang cứ tồn tại mãi.
Cơ hội cho người nước ngoài
Tuy nhiên, những cơ hội đã và đang xuất hiện cho người nước ngoài. Một số người đã nhận ra tiềm năng (potential) của nhà hoang ở Nhật Bản. Họ bị thu hút vì nhà hoang giá rất thấp. Hơn nữa, họ lại có cơ hội làm chủ bất động sản ở một đất nước giàu văn hóa. Cho nên một số người nước ngoài đã nhào vô mua nhà hoang ở những nơi mà người địa phương do dự (hesitant).
Chính phủ Nhật Bản cũng tung ra một số bước đi nhằm khuyến khích việc phục hồi nhà hoang. Một số địa phương đã mở ngân hàng akiya, tức cơ sở dữ liệu trực tuyến liệt kê nhà trống với mức giảm giá lớn – chừng 100.000 đô la Mỹ. Có nhà nơi xa còn được cho không.
Nhà hoang ở Nhật Bản là một bài học cảnh tỉnh cho các nước đang và sẽ phải đối mặt với sự thay đổi về dân số và việc đô thị hóa cao độ (demographic shifts and rapid urbanization). Giải quyết cuộc khủng hoảng akiya ở Nhật Bản đòi hỏi nhiều hơn là ưu đãi tài chính. Trên thực tế, người Nhật Bản đang cần thay đổi về văn hóa, lối sống và cả…trí tưởng tượng về cuộc sống nông thôn.
Khi người nước ngoài bước vào lĩnh vực này, họ mang đến góc nhìn mới, nhưng họ không thể nào giúp Nhật Bản giải quyết vấn đề. Chín triệu căn nhà hoang mà…
Những vùng nông thôn lạnh lẽo của Nhật Bản, không thiếu nhà hoang.
Thanh niên Nhật Bản bây giờ thích ở những nơi thị tứ hơn nhà quê.
