Vấn đề lớn từ vụ nổ xe Tesla ở Mỹ: Quyền riêng tư

Xe của bạn đang theo dõi bạn.
Đó là một kết luận rút ra từ dữ liệu nhanh và chi tiết mà Tesla thu thập được về tài xế của một trong những chiếc Cybertruck của hãng đã phát nổ ở Las Vegas vào tuần trước. Các chuyên gia về quyền riêng tư dữ liệu nhận định rằng sự phân tích sâu sắc từ công ty của Elon Musk rất ấn tượng, nhưng đồng thời cũng làm dấy lên một câu hỏi khó khi xe cộ ngày càng giống máy tính trên bốn bánh hơn là phương tiện đi lại thông thường.
Câu hỏi đặt ra là công ty sản xuất xe có đang vi phạm quyền riêng tư của bạn không?
“Có thể bạn muốn cơ quan thực thi pháp luật có dữ liệu để truy quét tội phạm, nhưng liệu có phải ai cũng có quyền truy cập vào đó không?” Jodi Daniels, CEO của công ty tư vấn quyền riêng tư Red Clover Advisors, cho biết. “Vậy giới hạn nằm ở đâu?”
Nhiều chiếc xe mới nhất không chỉ biết nơi bạn đã đi và đang đến, mà còn thường xuyên truy cập vào danh bạ, lịch sử cuộc gọi, tin nhắn và các thông tin nhạy cảm khác nhờ việc đồng bộ hóa với điện thoại di động.
Dữ liệu mà công ty xe điện của Musk thu thập được sau khi chiếc Cybertruck chở pháo hoa phát nổ trước khách sạn Trump International Hotel vào thứ Tư tuần trước đã giúp cảnh sát xác định hành trình của tài xế.
Chỉ vài giờ sau vụ nổ vào ngày đầu năm mới khiến cho tài xế đã bị thiêu cháy đến mức không thể nhận dạng và 7 người khác bị thương, Tesla đã có thể theo dõi chi tiết hành trình của Matthew Livelsberger từ Denver đến Las Vegas. Họ cũng xác nhận rằng vấn đề nằm ở chất nổ trong xe chứ không phải ở chiếc xe Cybertruck. Tesla sử dụng dữ liệu thu thập từ các trạm sạc và phần mềm trên xe, và nhận được nhiều lời khen ngợi.
“Tôi phải đặc biệt cảm ơn Elon Musk,” Cảnh sát trưởng Kevin McMahill của Sở Cảnh sát Las Vegas Metropolitan cho biết. “Ông ấy đã cung cấp cho chúng tôi khá nhiều thông tin bổ sung.”
Tuy nhiên, một số chuyên gia về quyền riêng tư lại không hào hứng như thế.
“Nó cho thấy mức độ giám sát quy mô lớn đang diễn ra,” David Choffnes, Giám đốc Viện An ninh mạng và Quyền riêng tư tại Đại học Northeastern ở Boston, nhận xét. “Khi xảy ra sự việc xấu, điều này rất hữu ích, nhưng đó cũng là con dao hai lưỡi. Các công ty thu thập dữ liệu này có thể lạm dụng nó.”
Ví dụ, General Motors đã bị Tổng chưởng lý bang Texas kiện vào tháng 8 với cáo buộc bán dữ liệu từ 1,8 triệu tài xế cho các công ty bảo hiểm mà không được sự đồng ý của họ.
Các xe được trang bị camera để hỗ trợ tính năng tự lái cũng tạo ra một nguy cơ an ninh mới. Tesla từng bị chỉ trích sau khi Reuters báo cáo rằng từ năm 2019 đến 2022, nhân viên Tesla đã chia sẻ các video và bản ghi âm nhạy cảm của tài xế với nhau, thậm chí cả một trường hợp có cảnh khỏa thân.
Tesla không phản hồi các câu hỏi qua email về chính sách quyền riêng tư của mình. Trên trang web, Tesla tuyên bố rằng họ tuân thủ các quy tắc nghiêm ngặt để bảo vệ thông tin cá nhân và danh tính.
“Chỉ bạn mới biết được các hoạt động, địa điểm hoặc lịch sử đi lại của mình,” theo một tuyên bố. “Thông tin của bạn được giữ kín và an toàn.”
Sam Abuelsamid, nhà phân tích xe tại Telemetry Insight, cho rằng Tesla không tệ hơn các công ty xe hơi khác trong việc xử lý dữ liệu khách hàng, nhưng ông vẫn lo ngại.
“Đây là một trong những vấn đề đạo đức lớn nhất liên quan đến các phương tiện hiện đại. Chúng được kết nối,” ông nói. “Người tiêu dùng cần kiểm soát dữ liệu của mình.”
Căng thẳng tăng cao khi chiếc Cybertruck đỗ trước cửa khách sạn Trump bắt đầu bốc khói rồi phát nổ.
“Đám cháy đã được dập tắt,” cảnh sát thông báo ít lâu sau trên mạng xã hội X, một trong các công ty khác của Musk. “Xin tránh xa khu vực này.”
Ngay sau đó, Tesla bắt đầu hành động.
“Cả đội ngũ cao cấp của Tesla đang điều tra vấn đề này ngay bây giờ,” Musk viết trên X. “Sẽ cập nhật thêm thông tin ngay khi chúng tôi tìm hiểu được điều gì.”
Trong vài giờ tiếp theo, Tesla đã có thể ghép lại hành trình năm ngày qua bốn bang của Livelsberger, bằng cách theo dõi các điểm dừng sạc tại nhiều địa điểm, bao gồm Monument, Colorado, Albuquerque, New Mexico, và Flagstaff, Arizona.
Hiện không có luật liên bang nào điều chỉnh dữ liệu xe hơi giống như các quy định hạn chế việc thu thập và chia sẻ thông tin của các ngân hàng và nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Các luật cấp bang thì chắp vá, với các quy định chủ yếu tập trung vào quyền riêng tư dữ liệu nói chung.
Daniels, nhà tư vấn về quyền riêng tư, cho rằng cần có các luật quốc gia mới vì các quy định hiện hành chưa theo kịp công nghệ.
“Tôi nghĩ cơ quan thực thi pháp luật nên có quyền truy cập dữ liệu để giúp họ giải quyết vấn đề nhanh chóng, nhưng chúng ta cũng có quyền được bảo vệ quyền riêng tư,” bà nói.