Công ty khởi nghiệp Vast đang bước vào giai đoạn hoàn thiện trạm vũ trụ tư nhân Haven-1, dự kiến phóng vào năm 2026, đánh dấu bước khởi đầu cho một kỷ nguyên mới của du hành vũ trụ thương mại có người lái.
Trong vài tuần qua, công ty có trụ sở tại California đã hoàn thành mối hàn cuối cùng cho cấu trúc chính của Haven-1 và tiến hành sơn hoàn thiện. Các bước tiếp theo sẽ là lắp đặt cửa ra vào và cửa sổ vòm quan sát, khi Vast tiến gần hơn đến mục tiêu hiện thực hóa trạm vũ trụ tư nhân hoạt động ở quỹ đạo Trái Đất thấp (LEO).
Haven-1 được thiết kế để phóng bằng tên lửa SpaceX Falcon 9. Với trọng lượng khoảng 14 tấn, đây sẽ là tàu vũ trụ lớn nhất từng được phóng trên Falcon 9. Trong vòng đời ba năm, Haven-1 có thể đón tối đa bốn chuyến bay ngắn, mỗi chuyến gồm bốn phi hành gia lưu trú 10 ngày.
Theo phi hành gia trưởng của Vast, Drew Feustel, người từng làm việc cho NASA, Haven-1 là bước đệm quan trọng hướng đến một thời kỳ mới của du hành vũ trụ có người lái.
“Nếu giữ đúng kế hoạch, chúng tôi sẽ là nền tảng tư nhân độc lập đầu tiên trong quỹ đạo thấp, và đó là bước ngoặt đáng nhớ cho ngành không gian,” Feustel chia sẻ tại Đại hội Hàng không Vũ trụ Quốc tế (IAC) lần thứ 76 ở Sydney (Úc) đầu tháng 10. Ông cho biết tên lửa Falcon 9 đã được đặt chỗ, và vụ phóng có thể diễn ra sớm nhất vào quý II năm 2026.
Vast được thành lập vào năm 2021, hiện có khoảng 800 nhân viên. Hầu hết phần cứng của Haven-1 được sản xuất nội bộ, chỉ tấm pin mặt trời và động cơ đẩy được thuê ngoài. “Khi tôi gia nhập vào tháng 12/2023, chúng tôi còn đang cân nhắc giữa thép không gỉ và nhôm,” Feustel nhớ lại. “Giờ đây, chưa đầy hai năm sau, toàn bộ khung chính đã được hàn hoàn tất.”
Nhưng Haven-1 không chỉ là một trạm tư nhân. Dự án này hướng tới một cách tiếp cận mới, đặt trải nghiệm con người làm trung tâm. Trạm có thiết kế thân thiện, màu sắc ấm áp, tạo cảm giác an yên và thoải mái, khác hẳn phong cách công nghiệp của Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).
Vast thậm chí còn thuê một nhà phát triển thực phẩm từng làm việc cho Campbell’s để tái thiết kế thực đơn phi hành gia, và phát triển hệ thống ngủ bơm hơi điều chỉnh áp suất, mô phỏng cảm giác có trọng lực, thay vì ngủ trong túi cố định như trên ISS.
Vast đã học hỏi một số bài học từ SpaceX — khi mà SpaceX đã cách mạng hóa khả năng tiếp cận “biên giới cuối cùng” của loài người và trở thành công ty vũ trụ đầu tiên xây dựng một phương tiện thương mại không do NASA thiết kế và phát triển.
“SpaceX đã mở đường bằng cách làm cho công nghệ không gian vừa hiệu quả vừa tinh gọn,” Feustel nói. “Ban đầu, phi hành gia hoài nghi, nhưng dần dần chúng tôi nhận ra sự yên bình mà thiết kế đó mang lại.”
Nhiều nhân sự của Vast từng là cựu kỹ sư của SpaceX, những người “muốn làm lại từ đầu — lần này với một trạm vũ trụ.”
Khi Haven-1 được phóng vào năm 2026, nó không chỉ là một cột mốc công nghệ, mà còn là bước thử nghiệm cho dự án lớn hơn — Haven-2.
Haven-2 sẽ có thiết kế mô-đun linh hoạt hơn, thêm cửa kết nối, tăng thể tích bên trong, bổ sung tấm pin cố định và có thể thêm một cửa sổ quan sát. Dự án này được xem là ứng viên thay thế ISS, dự kiến ngừng hoạt động vào năm 2030.
Các mô-đun Haven-2 có thể phóng bằng tên lửa SpaceX Falcon Heavy và kết nối với mô-đun trung tâm đường kính 8 mét được thiết kế để phóng bằng tên lửa khổng lồ Starship mới, hiện vẫn đang được phát triển. Trạm này sẽ là bước đệm cho mục tiêu tạo trọng lực nhân tạo và sinh sống lâu dài ngoài không gian.
Dự án Haven-1 được tài trợ hoàn toàn bằng vốn tư nhân, trong khi Haven-2 phụ thuộc một phần vào chương trình Commercial LEO Destinations của NASA. “Khi có định hướng rõ ràng, chúng tôi sẽ tập trung toàn lực. Kiến trúc của Haven-2 đủ linh hoạt để thích ứng,” Feustel cho biết.
Theo Eva Behrend, Phó Chủ tịch Truyền thông của Vast, Haven-2 cũng chỉ là một bước kế tiếp trong tầm nhìn dài hạn: “Chúng tôi được thành lập với mục tiêu xây dựng nơi sinh sống lâu dài trong không gian, hướng đến trọng lực nhân tạo. Nhưng để làm được điều đó, chúng tôi cần những bước khởi đầu — và Haven-1 chính là minh chứng đầu tiên.”
“Chúng tôi nghĩ về những điểm đến trong không gian — nơi con người có thể sống, làm việc và ngắm nhìn Trái Đất từ xa,” Behrend nói thêm. “Trước mắt là Haven-1 và Haven-2 trên quỹ đạo thấp, nhưng mục tiêu của Vast còn xa hơn thế.”
Trạm vũ trụ Haven-1 của Vast Space, dự kiến được phóng vào năm 2026. Ảnh: Vast Space
