Việc Trung Quốc quyết định chọn ngày 24-4 là Ngày Không gian vào năm 2016 đã cho thấy ý chí ngày càng mạnh mẽ của quốc gia này đối với việc chinh phục không gian. Động lực này càng được thúc đẩy mạnh mẽ sau sự kiện phóng thành công tên lửa Trường Chinh 12 từ trung tâm phóng tàu vũ trụ thương mại chuyên dụng đầu tiên của nước này tại Wenchang vào tháng 11 năm 2024.
Sứ mệnh thành công này đã khẳng định vai trò của cơ sở Wenchang như một trung tâm cho các hoạt động phóng tàu vũ trụ thương mại, tạo nền tảng cho tham vọng của Trung Quốc trong ngành công nghiệp không gian đang mở rộng nhanh chóng, được thúc đẩy bởi đổi mới công nghệ và nhu cầu thị trường. Sự hỗ trợ của chính phủ, cùng với chi phí giảm và chu kỳ đổi mới được rút ngắn, đã tiếp thêm sức mạnh cho sự phát triển của ngành không gian thương mại Trung Quốc.
Trên phạm vi toàn cầu, Hoa Kỳ vẫn giữ vị trí dẫn đầu. Hiệp hội Công nghiệp Vệ tinh báo cáo doanh thu ngành không gian toàn cầu của Mỹ đạt 400 tỷ USD trong năm 2023, trong đó 285 tỷ USD đến từ hoạt động vận hành vệ tinh thương mại. Các công ty như SpaceX là minh chứng cho sự sôi động và sức hấp dẫn đầu tư của thị trường Mỹ, vốn chiếm 51% tổng vốn đầu tư cổ phần liên quan đến không gian toàn cầu, theo công ty đầu tư mạo hiểm Space Capital.
Trong khi Trung Quốc gia nhập thị trường không gian toàn cầu muộn hơn, bắt đầu mở dịch vụ phóng quốc tế cho khách hàng từ năm 1985 với dòng tên lửa Trường Chinh, ngành công nghiệp trong nước đã tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm gần đây. Dữ liệu từ Hiệp hội Chất lượng Trung Quốc cho thấy quy mô ngành không gian thương mại nước này đã tăng từ 0,6 nghìn tỷ nhân dân tệ năm 2018 lên 1,9 nghìn tỷ nhân dân tệ năm 2023, tương đương 263 tỷ USD, đạt tốc độ tăng trưởng hàng năm ấn tượng 23%.
Trung Quốc hiện coi hoạt động không gian thương mại là động lực cho tăng trưởng chất lượng cao và là trụ cột cho đổi mới quốc gia. Nước này đang định vị ngành công nghiệp không gian như một động lực phát triển kinh tế mới và là minh chứng cho năng lực sản xuất tiên tiến.
Mặc dù các công ty trong ngành phát triển nhanh chóng, việc thiếu cơ sở hạ tầng phóng thương mại từng là rào cản lớn. Việc khánh thành cảng vũ trụ dân sự tại Hải Nam đã thay đổi cục diện này. Với mô hình tổ chức nhiệm vụ tinh gọn và phương thức quản lý đổi mới, cơ sở Hải Nam đã hoàn thiện chuỗi giá trị phóng thương mại của Trung Quốc, từ sản xuất tên lửa đến ứng dụng vệ tinh.
Cơ sở này có bệ phóng thích ứng đầu tiên của Trung Quốc dành cho tên lửa nhiên liệu lỏng tầm trung. Bệ số 2 này hỗ trợ nhiều loại sứ mệnh khác nhau, với khả năng tương thích cao, thời gian xoay vòng nhanh và hiệu suất chi phí được cải thiện. Hệ thống theo dõi điều khiển từ xa còn nâng cao độ tin cậy và hiệu quả của các sứ mệnh.
Trung tâm phóng này hiện cho phép thực hiện các sứ mệnh nhanh chóng và tiết kiệm chi phí, hỗ trợ triển khai các chòm vệ tinh phục vụ mục đích thương mại và dân sự, đồng thời tạo bàn đạp cho việc phát triển hạ tầng rộng hơn trên quỹ đạo thấp quanh Trái Đất.
Tên lửa Trường Chinh 12, với đường kính 3,8 mét – lớn nhất trong số các tên lửa lõi đơn của Trung Quốc – sử dụng thiết kế mô-đun nhằm tăng hiệu suất mang tải và giảm chi phí. Một phương pháp lắp ráp và kiểm tra trước phóng theo chiều ngang mới cũng góp phần đẩy nhanh tiến độ, nâng cao độ an toàn và tiết kiệm chi phí, bằng cách loại bỏ cấu trúc lắp ráp thẳng đứng và giảm thiểu chi phí hậu cần.
Sáng kiến này mở đường cho các chu kỳ phóng với tần suất cao và mở rộng khả năng tiếp cận các quỹ đạo đồng bộ Mặt Trời và quỹ đạo thấp, đẩy nhanh nỗ lực xây dựng mạng lưới vệ tinh mạnh mẽ của Trung Quốc.
Vào tháng 3, Trung Quốc đã phóng 18 vệ tinh bằng tên lửa Trường Chinh 8 từ bệ số 1 của cơ sở Hải Nam. Động lực này tiếp tục được củng cố khi chính quyền Hải Nam công bố các chính sách ưu đãi mới, bao gồm các sáng kiến tập trung vào khả năng tái sử dụng và thu hồi tên lửa.
Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh các dự án internet vệ tinh, với mục tiêu cung cấp dịch vụ băng rộng toàn cầu. Việc chi phí phóng giảm và tần suất phóng tăng đã đưa Trung Quốc trở thành một đối thủ đáng gờm trong nền kinh tế không gian tính đến năm 2025.
Việc Trung Quốc liên tục đầu tư vào năng lực phóng thương mại được kỳ vọng sẽ mang đến những công nghệ và mô hình kinh doanh mới, củng cố vai trò ngày càng lớn của nước này trên sân chơi không gian toàn cầu.
Một tên lửa Trường Chinh 3B được phóng từ Trung tâm phóng vệ tinh Xichang vào ban đêm, mang theo vệ tinh tiếp sóng dữ liệu Tianlian-2 (05) lên quỹ đạo, ngày 27-4-2025. Ảnh: CASC
