Giống như nhiều cộng đồng hưu trí khác, The Terraces là một chốn trú ngụ yên bình dành cho những người cao tuổi không còn có thể đi xa hay tham gia những chuyến phiêu lưu mạo hiểm.
Nhưng họ vẫn có thể sống lại những ngày tháng mê đi đây đi đó và ưa cảm giác mạnh bất cứ khi nào các nhân viên chăm sóc tại khu cộng đồng ở Los Gatos, bang California, sắp xếp để các cư dân — nhiều người trong độ tuổi 80, 90 — lần lượt đội kính thực tế ảo.
Chỉ trong vài phút, những chiếc kính này có thể đưa họ sang châu Âu, lặn sâu xuống đáy đại dương hoặc bay lượn trong những chuyến dù lượn ngoạn mục, ngay khi họ đang ngồi cạnh nhau. Các nội dung VR được tuyển chọn bởi Rendever, một công ty đã biến một công nghệ vốn đôi khi gây cảm giác cô lập thành chất xúc tác giúp cải thiện nhận thức và tăng cường kết nối xã hội tại 800 cộng đồng hưu trí ở Mỹ và Canada.
Trong một buổi trải nghiệm VR hồi đầu năm, một nhóm cư dân của The Terraces đã vung tay theo nhịp ngay trên ghế khi “bơi” cùng một đàn cá heo trong chương trình 3D của Rendever. “Chúng tôi được lặn xuống nước mà thậm chí không cần nín thở!” bà Ginny Baird, 81 tuổi, thốt lên sau chuyến “lặn” ảo.
Trong một phiên khác với chuyến bay khinh khí cầu ảo, một cư dân kêu lên: “Ôi trời ơi!” Người khác thì rùng mình nói: “Xem mà thấy chóng mặt!”
Công nghệ của Rendever còn có thể đưa người cao tuổi quay lại những nơi họ từng lớn lên khi còn nhỏ. Với một số người, đây là lần đầu tiên họ nhìn thấy quê hương mình sau hàng chục năm.
Chuyến trở về khu phố tuổi thơ ở quận Queens, New York, đã thuyết phục bà Sue Livingstone, 84 tuổi, về giá trị của công nghệ VR, dù bà vẫn có thể ra ngoài thường xuyên hơn nhiều cư dân khác của The Terraces, khu hưu trí nằm ở Thung lũng Silicon, cách San Francisco khoảng 88km về phía nam.
“Không chỉ là được nhìn thấy lại nơi đó, mà còn là tất cả ký ức ùa về,” bà Livingstone nói. “Ở đây có vài người gần như không bao giờ bước ra khỏi vùng an toàn của mình. Nhưng nếu bạn thuyết phục họ xuống thử đeo kính, họ có thể sẽ nhận ra rằng mình thực sự thích điều đó.”
Ông Adrian Marshall, giám đốc hoạt động cộng đồng của The Terraces, cho biết khi trải nghiệm VR được truyền miệng từ cư dân này sang cư dân khác, ngày càng nhiều người chưa từng thử sẽ tò mò và muốn tham gia — ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc bỏ lỡ trò Mexican Train, một trò chơi giống domino rất được ưa chuộng trong cộng đồng.
“Nó trở thành chất xúc tác cho những cuộc trò chuyện. Nó thực sự kết nối mọi người,” ông Marshall nói về các chương trình VR của Rendever. “Nó giúp tạo ra một cây cầu con người, khiến họ nhận ra rằng mình có những điểm tương đồng và chung mối quan tâm. Nó biến thế giới nhân tạo thành hiện thực.”
Rendever, một công ty tư nhân có trụ sở tại Somerville, bang Massachusetts, kỳ vọng sẽ mở rộng nền tảng dành cho người cao tuổi nhờ một khoản tài trợ gần 4,5 triệu USD từ Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH), nhằm nghiên cứu các cách giảm tình trạng cô lập xã hội ở người cao tuổi sống tại nhà và những người chăm sóc họ.
Một số nghiên cứu cho thấy các chương trình VR với thời lượng và hình thức giới hạn có thể giúp người cao tuổi duy trì và cải thiện chức năng nhận thức, củng cố trí nhớ và thúc đẩy kết nối xã hội với gia đình cũng như những người sống cùng trong các cơ sở chăm sóc. Các chuyên gia cho rằng công nghệ này nên được xem là sự bổ trợ, chứ không phải thay thế các hoạt động khác.
“Luôn có rủi ro nếu tiếp xúc màn hình quá nhiều,” bà Katherine “Kate” Dupuis, nhà tâm lý học thần kinh và giảng viên nghiên cứu về lão hóa tại Cao đẳng Sheridan ở Canada, cho biết. “Nhưng nếu sử dụng một cách thận trọng, có ý nghĩa và mục đích rõ ràng, nó có thể rất hữu ích. Đây là cơ hội để người cao tuổi tương tác với người khác và cùng chia sẻ cảm giác kinh ngạc.”
Bà Pallabi Bhowmick, nhà nghiên cứu tại Đại học Illinois Urbana-Champaign đang tìm hiểu việc ứng dụng VR với người cao tuổi, cho rằng kính thực tế ảo có thể là cách dễ dàng hơn để họ tiếp cận công nghệ, so với việc loay hoay với điện thoại thông minh hay các thiết bị đòi hỏi thao tác nhiều nút bấm.
“Định kiến cho rằng người cao tuổi không sẵn sàng thử công nghệ mới cần phải thay đổi, bởi họ sẵn lòng và muốn thích nghi với những công nghệ mang lại ý nghĩa cho cuộc sống của họ,” bà Bhowmick nói. “Ngoài việc giúp họ giảm căng thẳng, giải trí và kết nối với người khác, còn có yếu tố liên thế hệ, giúp họ xây dựng mối quan hệ với người trẻ — những người khi biết ông bà mình dùng VR sẽ nói: ‘Ông thật ngầu!’”
Sự quan tâm của CEO Rendever Kyle Rand trong việc giúp chính bà của mình đối mặt với những thách thức tinh thần và cảm xúc của tuổi già đã đưa ông đến con đường đồng sáng lập công ty vào năm 2016, sau khi theo học ngành kỹ thuật thần kinh tại Đại học Duke.
“Điều khiến tôi thực sự say mê ở con người là bộ não của chúng ta phụ thuộc rất nhiều vào kết nối xã hội và việc chúng ta học hỏi từ người khác như thế nào,” ông Rand nói. “Một nhóm cư dân lớn tuổi vốn không quen biết nhau có thể cùng trải nghiệm VR trong 30 phút, rồi sau đó ngồi ăn trưa cùng nhau và tiếp tục trò chuyện về trải nghiệm đó.”
Thị trường này đủ lớn để một chuyên gia VR khác, Mynd Immersive có trụ sở tại Dallas, cạnh tranh với Rendever bằng các dịch vụ được thiết kế riêng cho các cộng đồng hưu trí.
Ngoài việc thúc đẩy kết nối xã hội, các chương trình VR của cả Rendever và Mynd còn được sử dụng như một công cụ tiềm năng giúp làm chậm các tác động tiêu cực của chứng sa sút trí tuệ. Đây cũng là cách một làng hưu trí khác ở Thung lũng Silicon, The Forum, đôi khi áp dụng công nghệ này.
Ông Bob Rogallo, một cư dân của The Forum mắc chứng sa sút trí tuệ đến mức không còn nói được, dường như rất thích thú khi tham gia chuyến đi bộ đường dài ảo qua Công viên Quốc gia Glacier ở bang Montana. Ông gật đầu và mỉm cười khi kỷ niệm sinh nhật lần thứ 83 cùng người vợ đã chung sống 61 năm.
Bà Sallie Rogallo, người không mắc chứng sa sút trí tuệ, cho biết trải nghiệm này đã gợi lại những ký ức đẹp về các chuyến thăm công viên trong hơn 30 năm hai vợ chồng rong ruổi khắp nước Mỹ bằng xe của họ.
“Nó khiến tôi ước mình trẻ lại 30 tuổi để có thể làm điều đó thêm lần nữa,” bà nói về chuyến tham quan Glacier ảo. “Công nghệ này cho phép bạn thoát khỏi môi trường quen thuộc và hoặc là đến một nơi hoàn toàn mới, hoặc là quay lại những nơi mình từng đi qua.”
Trong một buổi khác tại The Forum, bà Almut Schultz, 93 tuổi, bật cười đầy thích thú khi xem một buổi hòa nhạc cổ điển ảo tại nhà hát ngoài trời Red Rocks ở bang Colorado, rồi sau đó dường như muốn chơi đùa với một chú cún con đang chạy nhảy trong kính VR.
“Đó quả là một buổi trải nghiệm đáng nhớ,” bà Schultz nói với nụ cười rạng rỡ sau khi tháo kính và trở lại với thực tại.
Mike Holtshouse cùng cha mình là Jim Holtshouse xem video bằng kính thực tế ảo Rendever tại cộng đồng hưu trí Rancho San Antonio ở Cupertino, California. Ảnh: AP
CEO Rendever Kyle Rand tại Công viên Salesforce ở San Francisco, California. Ảnh: AP
