Một tên lửa Falcon 9 của SpaceX đã cất cánh từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA ở Florida vào lúc 7 giờ 30 sáng giờ miền Đông hôm thứ Tư, 24/9 (6:30 chiều cùng ngày giờ Việt Nam), mang theo sứ mệnh tàu thăm dò thời tiết không gian IMAP của NASA cùng hai tàu vũ trụ khác.
Mỗi tàu thăm dò có mục tiêu riêng, nhưng cả ba đều hướng đến một mục tiêu lớn hơn: giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về thời tiết không gian và tác động của nó đến Trái Đất.
Điểm đến của cả ba cũng giống nhau — điểm Lagrange 1 (L1) giữa Mặt Trời và Trái Đất, một vị trí cân bằng hấp dẫn cách Trái Đất khoảng 1,5 triệu km về phía Mặt Trời.
IMAP (viết tắt của Interstellar Mapping and Acceleration Probe, tức Tàu Thăm dò Lập bản đồ và Gia tốc Liên sao) là trọng tải chính trong chuyến bay hôm nay. Con tàu trị giá khoảng 600 triệu USD này mang theo 10 thiết bị khoa học, được sử dụng để theo dõi hoạt động của Mặt Trời cũng như nghiên cứu bụi liên sao và gió Mặt Trời — dòng hạt mang điện phát ra liên tục từ Mặt Trời.
Dữ liệu từ sứ mệnh cũng sẽ giúp các nhà khoa học lập bản đồ ranh giới ngoài của nhật quyển — “bong bóng” khổng lồ bao quanh Hệ Mặt Trời do gió Mặt Trời và từ trường của nó chi phối.
IMAP còn có nhiệm vụ cung cấp cảnh báo bức xạ cho phi hành gia — chẳng hạn những người trong chương trình Artemis của NASA, vốn đặt mục tiêu thiết lập sự hiện diện lâu dài của con người trên và xung quanh Mặt Trăng trong thập kỷ tới.
“Phơi nhiễm bức xạ là một mối đe dọa thực sự với các phi hành gia du hành tới Mặt Trăng và xa hơn nữa,” Nicky Fox, Phó giám đốc Ban Chỉ đạo Nhiệm vụ Khoa học của NASA, nói trong cuộc họp báo hôm Chủ nhật (21/9).
“Nhân loại từ trước đến nay chỉ tồn tại bên trong tầng bảo vệ từ quyển. Khi chúng ta đi xa hơn lá chắn đó, dù là tới Mặt Trăng hay Sao Hỏa, thì thông tin từ các sứ mệnh như IMAP sẽ giúp bảo vệ an toàn cho phi hành gia,” bà nói thêm.
Hai tàu vũ trụ khác được phóng hôm nay là Đài quan sát Địa quyển Carruthers (CGO) của NASA và Tàu thăm dò Theo dõi Thời tiết Không gian (SWFO-L1) của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA).
CGO sẽ nghiên cứu ngoại quyển, lớp khí quyển ngoài cùng của Trái Đất. Con tàu nhỏ này “sẽ chụp lại ánh sáng tử ngoại mờ nhạt phát ra từ khu vực này, gọi là địa quyển (geocorona), để hiểu rõ hơn cách thời tiết không gian tác động đến hành tinh chúng ta,” NASA cho biết trong mô tả nhiệm vụ. “Sứ mệnh Carruthers tiếp nối di sản của kỷ nguyên Apollo, mở rộng các phép đo đầu tiên được thực hiện trong Apollo 16.”
Trong khi đó, SWFO-L1 sẽ theo dõi các cơn bão Mặt Trời, cung cấp hệ thống cảnh báo sớm về thời tiết không gian, vốn có thể gây nguy hại cho vệ tinh, phi hành gia trên quỹ đạo và một số hạ tầng dưới mặt đất như lưới điện.
Mọi việc trong vụ phóng hôm nay đều diễn ra đúng kế hoạch. Tầng hai của Falcon 9 đã đưa IMAP vào quỹ đạo chuyển tiếp liên hành tinh khoảng 84 phút sau khi phóng. SWFO-L1 và CGO lần lượt được tách ra sau đó khoảng 6,5 phút và 13 phút.
Tầng một của tên lửa cũng trở về Trái Đất đúng lịch, hạ cánh xuống tàu không người lái “Just Read the Instructions” của SpaceX trên Đại Tây Dương, chưa đầy 9 phút sau khi rời bệ phóng. Đây là lần bay thứ hai của tên lửa đẩy này, theo mô tả sứ mệnh của SpaceX.
Từ trái sang phải: Đài quan sát Địa quyển Carruthers của NASA, IMAP, và SWFO-L1 của NOAA sẽ lập bản đồ ảnh hưởng của Mặt Trời. Ảnh: NASA
Tên lửa SpaceX Falcon 9 phóng ba vệ tinh ngày 24/9/2025. (Ảnh: NASA)
