Trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày càng gia tăng, Nhật Bản đang áp dụng cách tiếp cận từ trên xuống để phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), đồng thời tìm cách tận dụng những chuyển biến nhanh chóng của nền kinh tế toàn cầu lấy công nghệ làm trung tâm.
Theo báo cáo Triển vọng Xu hướng Công nghệ 2025 của McKinsey công bố hôm thứ Tư, việc sử dụng “AI có chủ quyền” đang trở thành một xu hướng thu hút sự quan tâm mạnh mẽ trên toàn cầu, bao gồm cả Nhật Bản.
“Các quốc gia và tập đoàn đang tăng tốc đầu tư vào cơ sở hạ tầng có chủ quyền, sản xuất chip trong nước và tài trợ cho các sáng kiến công nghệ như phòng thí nghiệm lượng tử. Việc theo đuổi sự tự chủ không chỉ nhằm đảm bảo an ninh, mà còn để giảm thiểu rủi ro địa chính trị và làm chủ làn sóng tạo ra giá trị tiếp theo,” báo cáo nhận định.
AI có chủ quyền – về cơ bản là khả năng của một quốc gia tự sản xuất các công cụ AI sử dụng dữ liệu, cơ sở hạ tầng và lực lượng lao động trong nước – ngày càng trở thành ưu tiên đối với các nước muốn ứng dụng AI để giải quyết những vấn đề nội tại, đồng thời tăng cường bảo vệ trước các rủi ro địa chính trị.
Nhật Bản, nơi đã đổ hàng nghìn tỷ yên vào phát triển AI, chip và cơ sở hạ tầng trong nước, nằm trong nhóm quốc gia đang hướng đến phát triển các mô hình nội địa nhằm phục vụ các ưu tiên quốc gia.
Đất nước này đã triển khai AI để đánh giá rủi ro động đất và hỗ trợ thông tin liên lạc khẩn cấp. Các quan chức Nhật cũng kỳ vọng AI có thể góp phần giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Vào tháng 2 năm 2024, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản cùng Tổ chức Phát triển Công nghệ Công nghiệp và Năng lượng Mới (NEDO) trực thuộc đã khởi động chương trình “Thử thách tăng tốc AI tạo sinh,” nhằm nâng cao năng lực phát triển các mô hình nền tảng tại Nhật thông qua nhiều hình thức hỗ trợ. Cùng tháng đó, Viện An toàn AI cũng được thành lập để theo dõi và phát triển các tiêu chuẩn phù hợp với xu thế toàn cầu.
Tuy nhiên, bất chấp các nỗ lực từ cấp trung ương, mức độ ứng dụng AI tại Nhật Bản vẫn còn hạn chế so với các thị trường toàn cầu khác.
Chỉ 26,7% người dân Nhật Bản từng sử dụng AI tạo sinh trong năm tài chính 2024 (kết thúc vào tháng 3), trong khi con số này tại Trung Quốc là 81,2% và Hoa Kỳ là 68,8%, theo Sách trắng về Thông tin và Truyền thông mới công bố của chính phủ Nhật.
Cuộc khảo sát tương tự cho thấy 49,7% doanh nghiệp Nhật Bản có kế hoạch sử dụng AI tạo sinh, trong khi ở Mỹ và Trung Quốc, hơn 80% doanh nghiệp có ý định tích hợp công nghệ này vào hoạt động.
Dù tiếp cận thận trọng hơn so với các thị trường khác, những tập đoàn lớn như SoftBank và Fujitsu vẫn đang tích cực đầu tư vào công nghệ đang phát triển nhanh này.
Báo cáo của McKinsey lưu ý rằng, mặc dù AI tạo sinh đang phát triển nhanh chóng trên toàn cầu, các tổ chức vẫn chưa thực sự tận dụng hết tiềm năng cho doanh nghiệp của công nghệ này.
“Sự chênh lệch lớn giữa tiềm năng và tiến độ có thể được lý giải bởi thời gian cần thiết để các tổ chức thích nghi, phát triển các đổi mới bổ trợ và đào tạo lại lực lượng lao động. Do đó, những lợi ích kinh tế thực sự của AI tạo sinh có thể chỉ trở nên rõ ràng sau khi có những thay đổi lớn về tổ chức và cơ cấu,” báo cáo kết luận.
Bên trong một trung tâm dữ liệu. Báo cáo Triển vọng Xu hướng Công nghệ 2025 do McKinsey công bố hôm thứ Tư cho biết, “AI có chủ quyền” đang trở thành xu hướng nổi bật toàn cầu, trong đó có Nhật Bản. Ảnh: Getty Images
