Tổng thống Donald Trump hôm thứ Bảy đe dọa sẽ áp mức thuế 30% đối với Mexico và Liên minh châu Âu bắt đầu từ ngày 1 tháng 8, sau nhiều tuần đàm phán với các đồng minh then chốt và đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ mà không đạt được thỏa thuận thương mại.
Đây là động thái leo thang trong cuộc chiến thương mại khiến các đồng minh của Mỹ tức giận và giới đầu tư lo ngại. Trump công bố mức thuế mới trong các bức thư riêng gửi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum, được đăng tải trên mạng xã hội Truth Social hôm thứ Bảy.
Cả EU và Mexico đều gọi mức thuế này là không công bằng và gây gián đoạn, đồng thời cam kết sẽ tiếp tục đàm phán với Mỹ nhằm đạt được một thỏa thuận thương mại rộng hơn trước thời hạn tháng 8. EU và Mexico hiện là hai trong số những đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ.
Trong tuần này, Trump cũng đã gửi các bức thư tương tự tới 23 đối tác thương mại khác, bao gồm Canada, Nhật Bản và Brazil, thiết lập mức thuế đồng loạt dao động từ 20% đến 50%, cùng với mức thuế 50% đối với kim loại đồng.
Trump cho biết mức thuế 30% là “tách biệt với các mức thuế ngành hàng hiện có”, đồng nghĩa với việc mức thuế 50% đối với thép và nhôm và 25% đối với ô tô vẫn sẽ được giữ nguyên.
Thời hạn ngày 1 tháng 8 cho phép các nước nhận thư từ Trump có thời gian đàm phán một thỏa thuận thương mại để có thể hạ mức thuế bị đe dọa.
Loạt thư lần này cho thấy Trump đang quay lại lập trường thương mại cứng rắn như hồi đầu tháng 4, khi ông công bố hàng loạt mức thuế “đối ứng” khiến thị trường chao đảo, trước khi Nhà Trắng trì hoãn triển khai.
Tuy nhiên, với việc thị trường chứng khoán đang lập kỷ lục và nền kinh tế tăng trưởng mạnh, Trump không có dấu hiệu sẽ giảm tốc cuộc chiến thương mại của mình.
Trump từng hứa sẽ tận dụng giai đoạn tạm ngừng 90 ngày hồi tháng 4 để đàm phán hàng chục thỏa thuận thương mại mới, nhưng cho đến nay mới chỉ đạt được các thỏa thuận khung với Anh, Trung Quốc và Việt Nam.
EU từng hy vọng sẽ đạt được một thỏa thuận thương mại toàn diện với Mỹ cho toàn khối 27 nước.
Trong thư gửi EU, Trump đưa ra yêu cầu rằng châu Âu phải dỡ bỏ các mức thuế của riêng mình như một điều kiện cho bất kỳ thỏa thuận nào trong tương lai.
“Liên minh châu Âu sẽ phải cho phép mở cửa thị trường hoàn toàn cho Mỹ, không áp thuế đối với chúng tôi, nhằm giảm thâm hụt thương mại lớn,” Trump viết.
Chủ tịch von der Leyen phản ứng rằng mức thuế 30% “sẽ phá vỡ các chuỗi cung ứng xuyên Đại Tây Dương thiết yếu, gây tổn hại cho doanh nghiệp, người tiêu dùng và bệnh nhân ở cả hai bờ Đại Tây Dương.”
Bà cũng nói rằng EU sẽ tiếp tục nỗ lực hướng tới một thỏa thuận thương mại, nhưng “sẽ thực hiện mọi bước cần thiết để bảo vệ lợi ích EU, bao gồm áp dụng các biện pháp đáp trả tương xứng nếu cần thiết.”
Mexico bị áp thuế thấp hơn Canada
Bộ Kinh tế Mexico cho biết hôm thứ Bảy rằng họ đã được Mỹ thông báo sẽ gửi thư trong cuộc gặp song phương vào thứ Sáu tới với các quan chức Mỹ. “Chúng tôi đã nêu tại buổi họp rằng đây là hành xử không công bằng và chúng tôi không đồng tình,” theo thông cáo của Bộ.
Mức thuế đề xuất cho Mexico là 30%, thấp hơn so với mức 35% áp cho Canada, dù cả hai bức thư đều viện dẫn dòng chảy fentanyl, mặc dù số liệu chính phủ cho thấy lượng fentanyl bị thu giữ ở biên giới Mexico cao hơn nhiều so với Canada.
“Mexico đã giúp tôi kiểm soát biên giới, NHƯNG, những gì Mexico đã làm là chưa đủ. Mexico vẫn chưa ngăn chặn được các băng đảng ma túy đang cố biến toàn bộ Bắc Mỹ thành sân chơi buôn bán ma túy,” Trump viết.
Mexico xuất khẩu hơn 80% tổng hàng hóa của mình sang Mỹ, và nhờ thương mại tự do với nước láng giềng phía bắc, Mexico đã vượt qua Trung Quốc để trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ vào năm 2023.
Ban đầu EU hy vọng đạt được thỏa thuận toàn diện, nhưng gần đây đã giảm kỳ vọng, chuyển sang tìm kiếm thỏa thuận khung tương tự như Anh đã đàm phán, trong khi nhiều chi tiết sẽ được thảo luận trong các vòng thương lượng sau.
Khối 27 nước này đang chịu sức ép mâu thuẫn: Đức — đầu tàu công nghiệp của châu Âu — muốn sớm đạt được thỏa thuận để bảo vệ sản xuất, trong khi các nước khác như Pháp cảnh báo không nên chấp nhận thỏa thuận thiên lệch theo phía Mỹ.
Hàng loạt sắc lệnh thuế mà Trump ban hành kể từ khi quay lại Nhà Trắng đã giúp Mỹ thu ngân sách hàng chục tỷ đô la mỗi tháng. Theo dữ liệu Bộ Tài chính Mỹ công bố hôm thứ Sáu, doanh thu từ thuế nhập khẩu của Mỹ đã vượt 100 tỷ USD trong năm tài khóa liên bang tính đến tháng 6.
Tuy nhiên, các mức thuế này cũng làm rạn nứt quan hệ an ninh với một số đồng minh thân cận nhất của Mỹ.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tuần trước cho biết Nhật Bản cần giảm phụ thuộc vào Mỹ trong các lĩnh vực then chốt. Cuộc đối đầu thương mại này cũng khiến Canada và một số đồng minh châu Âu phải xem xét lại sự phụ thuộc an ninh vào Mỹ, với một số nước đang hướng tới mua vũ khí không phải của Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump giơ tay hướng về lá cờ Mỹ tung bay trên một cột cờ mới tại Nhà Trắng sau khi bước xuống từ trực thăng Marine One trở về từ New Jersey. Ảnh: Reuters
