Dawn Aerospace vừa công bố đơn đặt hàng đầu tiên cho dòng máy bay vũ trụ cận quỹ đạo Aurora, sau khi ký kết một thỏa thuận để vận hành phương tiện này tại bang Oklahoma, Hoa Kỳ.
Ngày 12-6, công ty đến từ New Zealand cho biết đã ký một thỏa thuận hợp tác ràng buộc với Cơ quan Phát triển Công nghiệp Không gian Oklahoma (OSIDA) để vận hành chiếc Aurora Mark 2 từ Cảng Hàng không và Không gian Oklahoma. Các chuyến bay tại đây dự kiến bắt đầu sớm nhất vào năm 2027.
Trước đó vào ngày 22-5, công ty thông báo sẽ bắt đầu bán dòng Aurora Mark 2 — một phương tiện có thể cất cánh từ đường băng, mang theo tải trọng lên đến 5 kg lên độ cao 100 km rồi hạ cánh lại xuống đường băng. Công ty cho biết sẽ bán phương tiện này cho khách hàng tự vận hành, theo mô hình tương tự ngành hàng không thương mại, nhưng là một bước ngoặt so với các dịch vụ phóng tàu vũ trụ truyền thống.
Thỏa thuận trị giá 17 triệu USD với OSIDA mang tính lai ghép, khi Dawn Aerospace sẽ cung cấp cả máy bay lẫn đội ngũ vận hành. Tổng giám đốc Stefan Powell cho biết công ty sẽ tuyển dụng một đội ngũ tại Oklahoma và đưa họ sang New Zealand để đào tạo, bao gồm cả các chuyến bay thử nghiệm. Sau đó, đội ngũ này sẽ trở lại Oklahoma để thực hiện tối đa 100 chuyến bay Aurora mỗi năm.
“Họ muốn chắc chắn rằng ít nhất năm đầu vận hành sẽ suôn sẻ,” ông nói về OSIDA. “Chúng tôi sẵn sàng cam kết điều đó. Nhưng cuối cùng, chúng tôi muốn trao quyền để họ có thể tự vận hành phương tiện này.”
Các chuyến bay tại Oklahoma sẽ là lần vận hành đầu tiên của Aurora Mark 2 sau khi hoàn tất bay thử tại New Zealand. Trước đó, công ty đã bay thử một phiên bản của máy bay này, đạt tốc độ siêu thanh vào tháng 11 và lên độ cao 25 km.
OSIDA đã nỗ lực hơn 20 năm qua để thu hút khách hàng đến cảng không gian — vốn là một căn cứ không quân cũ gần thị trấn Burns Flat với đường băng dài. Những năm đầu phát triển, startup Rocketplane Kistler từng là khách thuê chủ lực khi phát triển một máy bay vũ trụ cận quỹ đạo, nhưng đã phá sản trước khi thực hiện bất kỳ chuyến bay nào tại đây.
“Với đầu tư có trọng điểm, bang Oklahoma đang tiến tới bảo đảm khả năng tiếp cận không gian thường xuyên và đáng tin cậy, và sẽ trở thành địa điểm phóng cận quỹ đạo bận rộn nhất nước Mỹ,” Phó Thống đốc Oklahoma Matt Pinnell cho biết trong thông cáo. “Việc phóng từ Burns Flat sẽ mở ra một thế hệ nghiên cứu vi trọng lực, ứng dụng an ninh quốc gia và đổi mới thương mại.”
“Việc vận hành máy bay vũ trụ Aurora của Dawn tại Cảng Hàng không và Không gian Oklahoma sẽ vừa giảm chi phí, vừa tăng cường khả năng tiếp cận vi trọng lực cho toàn ngành công nghiệp không gian. Quan hệ đối tác này đặt bang Oklahoma vào trung tâm đổi mới không gian của nước Mỹ,” Jim Bridenstine — cựu Giám đốc NASA và cựu nghị sĩ bang Oklahoma — cho biết thêm.
Ông Powell nói công ty đang “nhận được nhiều sự quan tâm” và đăng ký khách hàng theo nguyên tắc “đến trước, phục vụ trước.” Oklahoma là nơi đầu tiên vì OSIDA đã sở hữu một cảng không gian được Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) cấp phép. “Như thế chúng tôi có thể vận hành từ đó,” ông nói.
Dù cảng không gian đã có giấy phép của FAA, Dawn Aerospace vẫn đang làm việc với FAA để xác định cách phân loại cấp phép cho phương tiện này. “Chưa hoàn toàn rõ ràng phương tiện của chúng tôi sẽ ứng vào mục nào trong bộ quy định hiện hành của FAA,” ông nói.
Một lựa chọn là xin giấy phép phóng theo quy định FAA. Lựa chọn khác là xin giấy phép thử nghiệm, vốn không yêu cầu quy định khắt khe như vậy.
Dù Oklahoma là nơi đầu tiên vận hành Aurora, ông Powell nói Dawn Aerospace đang thu hút sự quan tâm từ nhiều khách hàng tiềm năng ở Mỹ và châu Âu — bao gồm cả các sân bay tại Mỹ không được cấp phép cảng không gian nhưng vẫn có thể đáp ứng cho các chuyến bay Aurora. “Điều này thực sự mở rộng đáng kể số nơi có thể tham gia vào ngành kinh doanh không gian,” ông nói.
Công ty có kế hoạch tăng dần sản lượng Aurora, bắt đầu với chiếc cho Oklahoma vào năm 2027, sau đó là 1–2 chiếc trong năm 2028, và dần đạt mức sản xuất cơ bản là 5 phương tiện mỗi năm.
Dawn cũng đang xác định các khách hàng muốn đăng ký tải trọng với Aurora. Powell cho biết một nhóm là những người muốn thực hiện nghiên cứu cận quỹ đạo — có thể như bước đệm cho các dự án vi trọng lực trên quỹ đạo. Nhóm khác là những người muốn thử nghiệm thiết bị trong môi trường không gian. Những khách hàng này bị thu hút bởi chi phí thấp và tần suất bay cao của phương tiện.
Aurora cũng có thể ứng dụng trong nghiên cứu khoa học Trái Đất và vũ trụ, hoặc phục vụ các mục tiêu an ninh quốc gia thông qua việc mô phỏng quỹ đạo tên lửa.
“Đây là một chiếc máy bay, nhưng có thể bay vào không gian,” ông nói. “Tần suất cao và chi phí thấp thực sự mở ra vô số ứng dụng.”
George Nield (trái), Chủ tịch Liên minh Cảng không gian toàn cầu, và cựu giám đốc NASA Jim Bridenstine, cùng với Stefan Powell và Khaki Rodway của Dawn Aerospace, chụp hình với mô hình máy bay vũ trụ Aurora Mark 2. Ảnh: Dawn Aerospace
Phương tiện Aurora Mark 2 của Dawn Aerospace trong một chuyến bay thử nghiệm. Ảnh: Dawn Aerospace
