Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) vừa trao hợp đồng phát triển vệ tinh siêu nhỏ (CubeSat) thứ hai cho sứ mệnh Ramses, sứ mệnh sẽ nghiên cứu tiểu hành tinh Apophis khi nó bay sượt qua Trái Đất ở khoảng cách chỉ 32.000 km.
Sứ mệnh Rapid Apophis Mission for Space Safety (Ramses – Sứ mệnh Apophis Nhanh vì An toàn Không gian) được công bố lần đầu vào tháng 7 năm 2024 thuộc Chương trình An toàn Không gian của ESA. Sứ mệnh này sẽ bao gồm một tàu thăm dò chính và hai CubeSat, với mục tiêu nghiên cứu thành phần của tiểu hành tinh có đường kính 375 mét này, đồng thời quan sát cách nó phản ứng với lực hấp dẫn từ Trái Đất.
Từng bị xem là mối đe dọa đối với Trái Đất, tiểu hành tinh Apophis giờ đây được xem là một cơ hội hiếm có để khám phá — nếu các cơ quan vũ trụ hành động kịp thời khi nó bay ngang Trái đất.
Tương tác hấp dẫn giữa Apophis và Trái Đất được dự đoán sẽ tạo ra lực tác động đến cấu trúc bề mặt và bên trong tiểu hành tinh. Việc hiểu rõ những thay đổi này sẽ mang lại thông tin quý báu cho các nỗ lực phòng thủ hành tinh ở quy mô quốc tế.
Vào tháng 3 năm 2025, ESA đã trao hợp đồng trị giá 4,7 triệu euro cho Tyvak International để phát triển CubeSat đầu tiên trong số hai CubeSat của sứ mệnh. CubeSat này sẽ được trang bị bộ phân tích bụi để kiểm tra các vật chất phóng ra từ bề mặt tiểu hành tinh, cũng như một thiết bị radar tần số thấp nhằm nghiên cứu cấu trúc bên trong của nó.
Tiếp theo, vào ngày 20-5, ESA trao hợp đồng trị giá 1,5 triệu euro cho công ty sản xuất thiết bị điện tử vệ tinh Emxys của Tây Ban Nha để phát triển CubeSat thứ hai. Vệ tinh này sẽ được triển khai từ tàu chính ở khoảng cách vài kilomet tính từ tiểu hành tinh và sẽ nghiên cứu hình dạng cùng các đặc điểm địa chất của nó. Sau đó, CubeSat sẽ tự động tiếp cận và cố gắng hạ cánh xuống bề mặt tiểu hành tinh. Nếu thành công, nó sẽ thu thập dữ liệu về hoạt động địa chấn của tiểu hành tinh.
Trước đó, ngày 17-10-2024, ESA công bố đã trao hợp đồng trị giá 63 triệu euro cho công ty OHB Italia để thực hiện các giai đoạn củng cố và triển khai ban đầu của sứ mệnh.
“Hạ cánh lên một tiểu hành tinh là nhiệm vụ vô cùng thách thức,” ông Paolo Martino, Quản lý dự án Ramses, cho biết. “Hình dạng bất thường và các đặc tính bề mặt khiến việc xác định một vị trí hạ cánh ổn định trở nên rất khó khăn, trong khi lực hấp dẫn cực kỳ yếu lại khiến tàu dễ bị bật ra và trôi khỏi bề mặt.”
Toàn bộ quá trình triển khai sứ mệnh Ramses sẽ chỉ được tiến hành nếu các quốc gia thành viên ESA bỏ phiếu thông qua việc tài trợ đầy đủ cho sứ mệnh tại cuộc họp Hội đồng Bộ trưởng của cơ quan này vào cuối năm nay. ESA đã phân bổ một phần ngân sách hiện có để triển khai các giai đoạn đầu của việc tiến hành sứ mệnh, nhằm đảm bảo kịp tiến độ phóng không muộn hơn đầu năm 2028 — thời điểm cần thiết để gặp Apophis trước khi tiểu hành tinh này sượt qua Trái Đất vào ngày 13-4-2029.
Một cơ quan khác cũng đang xem xét phóng sứ mệnh riêng để theo dõi và nghiên cứu Apophis là NASA. Tại hội thảo “Apophis T-4 Năm” tổ chức ở Tokyo hồi tháng 4, các nhà khoa học đã kêu gọi NASA tái sử dụng tàu vũ trụ Janus vốn bị hoãn trước đó, để tiến hành khảo sát Apophis trước khi tiểu hành tinh này tiếp cận Trái Đất.
Tuy nhiên, theo các báo cáo, hiện tại NASA không có ngân sách để thực hiện sứ mệnh như vậy.
Dù vậy, NASA vẫn sẽ có ít nhất một tàu vũ trụ tiếp cận Apophis. Tàu OSIRIS-REx, từng thu mẫu từ tiểu hành tinh Bennu và đưa về Trái Đất, hiện đang trong giai đoạn sứ mệnh mở rộng — gọi là OSIRIS-APEX — và sẽ đến Apophis khoảng một tháng sau khi tiểu hành tinh này bay sượt qua Trái Đất.
Hình minh họa sứ mệnh Ramses của Cơ quan Vũ trụ châu Âu. Ảnh: ESA
