SpaceX đang chuẩn bị phóng một vệ tinh Hệ thống Định vị Toàn cầu (GPS) cho quân đội Mỹ vào ngày 30-5 từ Trạm Lực lượng Không gian Cape Canaveral, Florida. Đây là một sứ mệnh an ninh quốc gia quan trọng khác được chuyển giao từ tên lửa Vulcan của United Launch Alliance sang Falcon 9 của SpaceX.
Vệ tinh GPS III SV-08 — vệ tinh thứ tám trong chòm sao GPS III — ban đầu được giao cho United Launch Alliance (ULA), nhưng sau đó được chuyển cho SpaceX khi quân đội Mỹ ưu tiên đưa khả năng chống gây nhiễu tiên tiến lên quỹ đạo càng sớm càng tốt. Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh tín hiệu GPS ngày càng bị đe dọa bởi các tác nhân từ quốc gia đối thủ lẫn can nhiễu thương mại vô tình.
Đây là vệ tinh GPS III thứ hai liên tiếp được chuyển từ ULA sang SpaceX, sau lần phóng vệ tinh GPS III SV-07 vào tháng 12 năm ngoái. Dù tên lửa Vulcan của ULA đã được cấp chứng nhận để thực hiện các sứ mệnh an ninh quốc gia, nhưng vẫn tiếp tục bị trì hoãn và tồn đọng hàng loạt nhiệm vụ quân sự chưa thể triển khai.
Các quan chức cho biết Lực lượng Không gian Mỹ đã phối hợp cùng SpaceX và nhà sản xuất vệ tinh Lockheed Martin để đẩy nhanh tiến độ, nhằm đưa các vệ tinh GPS tiên tiến vào quỹ đạo sớm hơn.
Trong một cuộc họp báo ngày 28-5, các quan chức Lực lượng Không gian cho biết sứ mệnh lần này được thực hiện trong khung thời gian gấp rút chưa từng có. Công tác lập kế hoạch phóng vệ tinh GPS III SV-08 bắt đầu từ tháng 2, với yêu cầu chính thức gửi tới Lockheed Martin vào ngày 21-2 và tới SpaceX vào ngày 7-3 — tức chỉ dưới ba tháng trước thời điểm phóng. Đây là tốc độ triển khai cực nhanh cho một sứ mệnh an ninh quốc gia, vốn thường mất từ 18 đến 24 tháng kể từ khi ký hợp đồng.
Lý do gấp rút bắt nguồn từ các mối đe dọa ngày càng gia tăng đối với hệ thống GPS. Tín hiệu GPS ngày càng trở thành mục tiêu của các hành vi gây nhiễu và giả mạo, không chỉ từ các quốc gia đối thủ mà còn từ nguồn thương mại.
Đại tá Andrew Menschner, Chỉ huy đơn vị Mission Delta 31, giải thích: “Hiện có 38 vệ tinh GPS đang hoạt động trên quỹ đạo, trong đó 31 vệ tinh hoạt động hàng ngày,” ông nói. “Chúng tôi có một hệ thống dự phòng ổn định, nhưng sự bổ sung của SV-08 sẽ giúp tăng khả năng chống lại những ai cố can thiệp vào tín hiệu GPS.”
GPS an toàn hơn cho quân đội và dân sự
Dòng vệ tinh GPS III là thế hệ tiên tiến nhất, cung cấp khả năng chống gây nhiễu mạnh gấp gần tám lần so với các phiên bản trước. Những vệ tinh này cũng truyền tín hiệu M-code — tín hiệu mã hóa chỉ dành riêng cho quân sự — và L5, một tín hiệu dân sự mới hoạt động trong băng tần dành riêng cho an toàn hàng không.
SV-08 sẽ là vệ tinh thứ 26 có khả năng truyền M-code và là vệ tinh thứ 19 truyền tín hiệu L5. “Hơn 1.100 chuyến bay thương mại mỗi ngày bị ảnh hưởng bởi việc can nhiễu và gây nhiễu GPS,” Menschner nói. “Chúng tôi rất mong chờ việc kích hoạt đầy đủ các khả năng này với sự ra mắt của OCX vào cuối mùa thu năm nay.”
Hệ thống điều khiển mặt đất OCX (Operational Control Segment) là một hạ tầng thiết yếu đã bị trì hoãn nhiều lần, nhưng rất quan trọng để kích hoạt đầy đủ tín hiệu M-code và L5. Khi chính thức đi vào hoạt động, hệ thống này sẽ tăng cường năng lực quốc phòng cũng như đảm bảo an toàn cho hàng không dân dụng.
Walt Lauderdale, giám đốc sứ mệnh và trưởng bộ phận Falcon tại Bộ chỉ huy Hệ thống Không gian, cho biết SV-08 ban đầu được lên kế hoạch phóng vào cuối năm 2025. “Vì vậy lần này giúp chúng tôi đưa M-code lên sớm hơn một chút,” ông nói.
Trong tương lai, tên lửa Vulcan vẫn được dự kiến sẽ thực hiện hai sứ mệnh GPS III cuối cùng, cùng với chuyến bay ra mắt vệ tinh thế hệ tiếp theo GPS IIIF. Hiện tại, theo Lauderdale, chưa có thêm kế hoạch chuyển giao các vụ phóng GPS khác.
Vệ tinh GPS III SV-08. Ảnh: Lockheed Martin.
