Thuật ngữ lóng “86” đang là tâm điểm của cuộc tranh cãi chính trị xoay quanh cựu Giám đốc FBI James Comey thực ra là một từ cũ, có khả năng bắt nguồn từ tiếng lóng của nhân viên ngành dịch vụ ăn uống trước khi lan sang các lĩnh vực khác. Một số ý nghĩa mở rộng của nó đã khiến các nghị sĩ Cộng hòa cáo buộc rằng thuật ngữ này nhằm đe dọa Tổng thống Donald Trump.
Trong một bài đăng trên Instagram (sau đó đã bị xóa), Comey viết: “Vỏ sò đẹp trên bãi biển trong lúc đi dạo” kèm theo bức ảnh các vỏ sò xếp thành hình “86 47”.
Ông giải thích trong một bài đăng tiếp theo rằng mình chỉ coi đó là một thông điệp chính trị vì Trump là tổng thống thứ 47, và “86” có thể hiểu là loại bỏ một thứ gì đó — như một vị khách gây rối tại quán bar hoặc một món đồ không còn được ưa chuộng.
Tuy nhiên, một số nghị sĩ Cộng hòa đã diễn giải theo chiều hướng đen tối hơn. Họ cho rằng Comey — người từng có mối quan hệ đầy căng thẳng với Trump — đang ám chỉ một hành vi bạo lực nhắm vào vị tổng thống, bởi “86” đôi khi còn mang nghĩa là kết thúc ai đó.
Bắt nguồn từ ngành nhà hàng gần một thế kỷ trước
Theo Jesse Sheidlower, giảng viên chương trình viết của Đại học Columbia và cựu tổng biên tập của Từ điển Oxford English Dictionary, nguồn gốc của “86” có lẽ bắt đầu từ các mã hiệu dùng trong nhà hàng hoặc quán ăn vào những năm 1930 để nhân viên giao tiếp nhanh hơn. Khi đó, “86” có nghĩa là món ăn nào đó đã hết.
Qua thời gian, cụm từ này phát triển thêm các nghĩa liên quan.
“Ban đầu, nó chỉ có nghĩa là chúng tôi đã hết món. Nhưng từ đó, các nghĩa ẩn dụ khá dễ hiểu đã nảy sinh,” ông nói. “‘86’ là thứ không còn có mặt, hoặc là thứ không nên có mặt như một khách hàng gây rối. Sau đó nó được dùng như một động từ, nghĩa là đuổi ai đó ra ngoài. Đây là quá trình phát triển ngữ nghĩa rất rõ ràng.”
Ông cho biết thường thì nó đơn giản chỉ có nghĩa là loại bỏ thứ gì đó không còn giá trị — ví dụ được châm biếm trong loạt phim hài nổi tiếng thập niên 1960 “Get Smart,” trong đó nhân vật chính được biết đến là Điệp viên 86.
Định nghĩa này cũng xuất hiện trong từ điển Merriam-Webster, cuốn từ điển được AP sử dụng. Theo đó, “86” nghĩa là “đuổi ra,” “loại bỏ” hoặc “từ chối phục vụ.” Mặc dù cũng có ghi nhận về việc từ này được dùng với nghĩa giết người, từ điển cho biết: “Chúng tôi không ghi nhận nghĩa này do tính chất tương đối mới và ít phổ biến.”
Tuy nhiên, chính quyền của ông vẫn khẳng định rằng Comey đã cố tình sử dụng từ này theo nghĩa ám sát.
Chính quyền Mỹ hiện đang mở cuộc điều tra.
Comey viết trên mạng xã hội: “Tôi đã đăng một bức ảnh vỏ sò tôi thấy khi đi bộ trên bãi biển, mà tôi nghĩ đó chỉ là một thông điệp chính trị. Tôi không ngờ một số người lại liên hệ các con số đó với hành vi bạo lực.”
Mối quan hệ giữa Trump và Comey đã căng thẳng từ lâu. Trump sa thải Comey khỏi vị trí Giám đốc FBI năm 2017, trong giai đoạn đầu nhiệm kỳ đầu tiên.
Việc một thuật ngữ lóng gây ra tranh cãi như vậy không phải điều bất ngờ, nhất là trong thời điểm hiện nay, theo Nicole Holliday, phó giáo sư ngôn ngữ học tại Đại học California, Berkeley.
“Tôi nghĩ rằng vì chúng ta đang sống trong một thời kỳ phân cực và chia rẽ sâu sắc, nên mọi thứ đều trở thành một phép thử,” cô nói. “Chúng ta rất nhạy cảm với bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy ai đó thuộc về nhóm của mình hay nhóm đối lập.”
Ngôn ngữ là vấn đề nhạy cảm vì ý nghĩa của từ ngữ có thể thay đổi tùy theo ngữ cảnh, văn hóa hoặc yếu tố khác. “Chúng ta luôn phải đối mặt với tình huống kiểu: ‘Tôi nói từ này với nghĩa X, nhưng bạn lại nghe và hiểu nó là Y,’” cô nói.
Việc giải thích như vậy đã khó khi trò chuyện trực tiếp giữa hai người. Khi đưa lên mạng xã hội — nơi phần lớn các cuộc thảo luận hiện nay diễn ra — thì lại càng khó hơn.
“Khi trò chuyện trực tiếp, bạn còn có thể thảo luận ý nghĩa. Nhưng khi ai đó đăng bài… Không còn khoảng trống để diễn giải. Đó là lý do vì sao người ta luôn cãi nhau đến chết trong phần bình luận,” Holliday nói.
“Chúng ta không được sinh ra để giao tiếp theo kiểu này về những vấn đề nghiêm túc,” cô nói. “Thật sự là không.”
Cựu giám đốc FBI James Comey khi phát biểu tại Diễn đàn JFK Jr. của Viện Chính trị Đại học Harvard ở Cambridge, bang Massachusetts, tháng 2-2020. Ảnh AP
