Dawn Aerospace thông báo vào ngày 22-5 rằng công ty đã bắt đầu nhận đơn đặt hàng cho một mẫu máy bay không gian không người lái có khả năng mang theo các tải trọng nhỏ trên các chuyến bay cận quỹ đạo.
Công ty của New Zealand cho biết họ đang bắt đầu bán mẫu máy bay không gian Aurora — một phương tiện có thể mang tải trọng 6 kg lên độ cao 100 km. Các đợt bàn giao đầu tiên dự kiến sẽ diễn ra vào năm 2027.
Dawn Aerospace đang áp dụng mô hình hàng không thương mại với Aurora thay vì cách tiếp cận truyền thống trong ngành hàng không vũ trụ — tức là bán phương tiện cho khách hàng để họ vận hành thay vì tự mình thực hiện các chuyến bay. Công ty cho rằng điều này sẽ mở rộng đáng kể thị trường tiềm năng cho phương tiện so với cách tiếp cận truyền thống là cung cấp dịch vụ phóng.
“Có rất nhiều tổ chức muốn có năng lực này và sẵn sàng trả tiền để có được, nhưng đơn giản là họ không thể tiếp cận nó. Nó không có trên thị trường,” ông Stefan Powell, Giám đốc điều hành của Dawn Aerospace, nói về các phương tiện phóng trong một hội thảo trực tuyến ngày 22-5 do Liên minh Cảng Vũ trụ Toàn cầu tổ chức.
Ông so sánh điều đó với mô hình hàng không thương mại, trong đó các máy bay không được vận hành bởi công ty sản xuất mà bởi các hãng hàng không. “Mô hình hàng không mang lại cho chúng ta một cách tiếp cận có thể mở rộng hơn rất nhiều, và đó là điều mà chúng tôi thực sự muốn khai thác.”
Sự tương đồng với ngành hàng không thương mại còn thể hiện trong chính thiết kế của Aurora. Công ty đã thử nghiệm nhiều phiên bản của phương tiện này trong vài năm qua, bao gồm chuyến bay vào tháng 11/2024, khi phiên bản Mark 2 Aurora lần đầu tiên đạt tốc độ siêu thanh. Trong chuyến bay đó, phương tiện đạt tốc độ tối đa Mach 1.12 và độ cao cực đại 25,1 km.
“Đây là một máy bay với hiệu suất của một tên lửa — không phải là một tên lửa có gắn cánh,” ông nói. “Tức là độ tin cậy, khả năng tái sử dụng, và cuối cùng là khả năng mở rộng kinh doanh không phải là yếu tố phụ mà đã được tích hợp ngay từ đầu để hỗ trợ mô hình hàng không này.”
Dawn Aerospace đang phát triển phiên bản mới của Aurora với khả năng bay cận quỹ đạo. Những thay đổi bao gồm tăng lượng nhiên liệu và lực đẩy động cơ, cũng như bổ sung hệ thống điều khiển bằng động cơ phản lực để kiểm soát phương tiện bên trên bầu khí quyển. Các cải tiến này vẫn giữ nguyên hình dáng bên ngoài của phiên bản trước đó.
Phương tiện cận quỹ đạo đầu tiên của Aurora sẽ sẵn sàng bay trong vòng 18 tháng, bắt đầu một chương trình thử nghiệm bay kéo dài từ 6 đến 9 tháng. Các chuyến bay thử nghiệm sẽ khởi đầu ở độ cao thấp và nhanh chóng được đẩy lên độ cao lớn hơn nhiều.
Trong một chuyến bay cận quỹ đạo điển hình, Aurora sẽ cất cánh từ đường băng và bay thẳng đứng. Phương tiện sẽ đạt tốc độ tối đa Mach 3.5 và cung cấp khoảng 3 phút vi trọng lực ở đỉnh quỹ đạo. Toàn bộ chuyến bay, từ khi cất cánh đến khi hạ cánh, sẽ kéo dài khoảng 30 phút, theo ước tính của ông Powell, trong đó phần lớn thời gian dành cho việc lượn trở lại để hạ cánh sau khi tái nhập khí quyển.
Aurora được vận hành bởi một động cơ sử dụng nhiên liệu là hydro peroxide 90% và dầu hỏa D60. Khi đầy tải, máy bay không gian này nặng 450 kg và có thể cất cánh từ một đường băng dài 1.000 mét.
Dawn đã chứng minh khả năng đưa phương tiện quay trở lại chuyến bay tiếp theo chỉ trong vòng 6 giờ và ông Powell cho biết thời gian quay vòng 4 giờ là điều có thể đạt được. “Điều đó sẽ biến Aurora trở thành phương tiện đầu tiên trên thế giới — thực tế là phương tiện đầu tiên thuộc bất kỳ loại nào — có thể bay vượt qua Đường Kármán hai lần trong một ngày.”
Thị trường và hiệu quả kinh tế của phương tiện
Dawn Aerospace hiện đang nhận đơn đặt hàng cho máy bay không gian Aurora với thời gian bàn giao bắt đầu từ năm 2027. Công ty chưa công bố mức giá cho phương tiện này, và ông Powell gợi ý rằng họ sẽ tùy chỉnh mức giá theo từng khách hàng.
Ông cho biết, dựa trên nghiên cứu thị trường, công ty ước tính chi phí dịch vụ mỗi chuyến bay vào khoảng 100.000 USD là “hoàn toàn khả thi,” và giá có thể cao hơn đối với các nhiệm vụ yêu cầu điều kiện bay tùy chỉnh. Ông dự đoán Aurora có thể bay 100 lần mỗi năm và có tuổi thọ thiết kế lên tới 1.000 chuyến bay, tạo ra tổng doanh thu khoảng 100 triệu USD cho mỗi phương tiện.
Dawn Aerospace đã thu hút được một số khách hàng cho các chuyến bay thử nghiệm với phiên bản Mark 2 Aurora, bao gồm ba trường đại học: Đại học Bang Arizona, Đại học Bách khoa Bang California và Đại học Johns Hopkins — cùng với công ty Scout Space, chuyên phát triển các dịch vụ giám sát không gian.
Sức “hút công nghệ” này, theo lời ông Powell, khiến công ty tin rằng ngay cả một phương tiện nhỏ như Aurora vẫn có thể chiếm được thị phần trên thị trường. Công ty hình dung các ứng dụng như nghiên cứu vi trọng lực trong khoa học sự sống, nghiên cứu chất bán dẫn, cũng như thử nghiệm các tải trọng quốc phòng như cảm biến và hệ thống liên lạc trong môi trường không gian gần.
“Có nhu cầu thương mại thực sự đối với các chuyến bay cận quỹ đạo, ngay cả với một phương tiện nhỏ như thế này,” ông nói.
Thông báo của Dawn Aerospace được Liên minh Cảng Vũ trụ Toàn cầu (GSA) hoan nghênh. Đây là một tổ chức có nhiều thành viên là các cảng vũ trụ đang được phát triển hoặc hiện đang ít được sử dụng do thiếu cơ sở hạ tầng hỗ trợ phóng thẳng đứng. Một phương tiện như Aurora mở ra những khả năng mới cho các cảng này.
“Rất ít trong số các cảng vũ trụ đó hiện đang có các vụ phóng thường xuyên,” ông George Nield, Chủ tịch GSA, cho biết, vì thiếu cơ sở hạ tầng hoặc nằm gần các khu dân cư đông đúc.
“Một phương tiện như chiếc mà Dawn Aerospace vừa phát triển sẽ thay đổi tất cả điều đó,” ông nói. “Với một hệ thống nhỏ, có thể tái sử dụng và vận hành từ đường băng thông thường, không có lý do gì mà một cảng vũ trụ có đường băng lại không thể cung cấp dịch vụ tiếp cận không gian thường xuyên.”
Phương tiện Mark 2 Aurora của Dawn Aerospace trong một chuyến bay thử nghiệm. Ảnh: Dawn Aerospace
