Có tới 12 bang ở Mỹ đã cùng nhau đệ đơn kiện nhằm ngăn chặn loạt thuế quan do Tổng thống Donald Trump áp đặt, những chính sách đã làm đảo lộn thương mại toàn cầu.
Đơn kiện – do Thống đốc và Tổng chưởng lý bang New York đứng đầu – lập luận rằng Tổng thống không có thẩm quyền để áp đặt các loại thuế này, và rằng các mức thuế như vậy phải được Quốc hội Hoa Kỳ phê chuẩn.
Tổng cộng có 12 bang tham gia vụ kiện, được nộp lên Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ.
Nhà Trắng cáo buộc Tổng chưởng lý bang New York, bà Letitia James, đã “tập trung vào một cuộc săn phù thủy nhằm vào Tổng thống Trump thay vì bảo vệ sự an toàn và phúc lợi của cử tri bang mình”.
Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai bổ sung rằng “chính quyền vẫn cam kết sử dụng đầy đủ quyền hạn pháp lý để đối phó với những tình trạng khẩn cấp quốc gia mà đất nước hiện đang phải đối mặt – từ làn sóng nhập cư bất hợp pháp và dòng chảy fentanyl qua biên giới, đến mức thâm hụt thương mại hàng hóa hàng năm của Mỹ đang tăng vọt”.
Đơn kiện lập luận rằng việc áp thuế phải do Quốc hội phê chuẩn, và đặt nghi vấn về việc Trump viện dẫn một đạo luật từ thập niên 1970 có tên Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để ban hành các mức thuế.
“Bằng cách tự nhận có quyền áp đặt các loại thuế khổng lồ và thay đổi liên tục lên bất kỳ hàng hóa nào nhập khẩu vào Hoa Kỳ theo ý thích, dựa trên bất kỳ lý do nào mà ông ấy cho là tình trạng khẩn cấp, Tổng thống đã làm đảo lộn trật tự hiến pháp và mang đến sự hỗn loạn cho nền kinh tế Mỹ,” đơn kiện nêu rõ.
Trump đã viện dẫn IEEPA làm cơ sở cho một loạt mức thuế của ông đối với Trung Quốc, Mexico, Canada và các quốc gia khác.
Một tổng thống chỉ có thể sử dụng luật này để “đối phó với bất kỳ mối đe dọa bất thường và đặc biệt nào có nguồn gốc hoàn toàn hoặc phần lớn từ bên ngoài Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, chính sách đối ngoại, hoặc nền kinh tế Hoa Kỳ” – với điều kiện trước đó phải tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia.
Đơn kiện cho rằng đạo luật này thực tế không trao cho Trump quyền lực mà ông ấy tuyên bố. Theo nghiên cứu của Quốc hội, chưa có tổng thống nào từng sử dụng đạo luật này để ban hành thuế quan.
Tuần trước, bang California cũng đã đệ đơn kiện riêng nhằm chống lại chính quyền Trump liên quan đến các mức thuế này. Đơn kiện đó cũng lập luận rằng Trump không có thẩm quyền theo IEEPA để áp đặt các mức thuế này. Một số vụ kiện khác cũng đang thách thức quyền hạn của Trump khi sử dụng đạo luật này để đánh thuế.
Trump đã triển khai các mức thuế đối với các đối tác thương mại toàn cầu với mục tiêu công khai là để sửa chữa tình trạng thâm hụt thương mại mà ông cho là bất lợi cho Mỹ.
Vào ngày 2 tháng 4, trong một sự kiện được gọi là “Ngày Giải phóng”, Trump đã gây chấn động nền kinh tế toàn cầu khi công bố các mức thuế “đối ứng” đối với nhiều quốc gia trên thế giới. Vài ngày sau, trước phản ứng tiêu cực từ thị trường, ông tuyên bố tạm hoãn 90 ngày các mức thuế và hạ mức thuế xuống còn 10% đối với hầu hết các nước.
Tuy nhiên, đợt hoãn này không áp dụng với Trung Quốc – quốc gia mà Trump cho là “thiếu tôn trọng” và đang trả đũa. Thay vào đó, Mỹ áp thuế lên tới 145% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, dẫn đến một cuộc đối đầu thương mại và làm rung chuyển các thị trường toàn cầu.
Vào thứ Tư, Trump cho biết ông hy vọng sẽ đạt được một thỏa thuận với Trung Quốc trong thời gian tới, đồng thời thừa nhận mức thuế 145% là “rất cao”.
Tổng chưởng lý New York Letitia James. Ảnh: Getty Images
