Năm 2013, khi Giáo hoàng Francis vừa được bầu quay trở lại quầy lễ tân khách sạn ở Rome để tự mình thanh toán hóa đơn vào ngày hôm sau sau khi được giới thiệu trước đám đông reo hò ở Quảng trường Thánh Phêrô, hành động đó cung cấp một cái nhìn đầu tiên về sự giản dị sẽ định hình triều đại giáo hoàng của ngài.
Nhưng với một nhà phát triển bất động sản kiêm ngôi sao truyền hình thực tế đang theo dõi tình hình từ căn penthouse của mình ở Manhattan, đó lại là dấu hiệu của điều gì đó khác.
“Tôi không thích nhìn thấy Giáo hoàng đứng ở quầy lễ tân để thanh toán hóa đơn khách sạn,” Donald Trump – khi đó vẫn còn nhiều năm nữa mới bắt đầu cuộc chạy đua tổng thống đầu tiên – viết trên Twitter. “Thật không giống Giáo hoàng chút nào!”
Giữa Tổng thống Trump (hiện tại) và Giáo hoàng Francis – người đã qua đời hôm thứ Hai ở tuổi 88 – có rất ít điểm chung. Hai người từng tranh luận từ xa về vấn đề nhập cư và môi trường, có quan điểm trái ngược về sự xa hoa trong vai trò của mình, và sống những cuộc đời hoàn toàn khác nhau.
“Đó là lý do tại sao tôi sẽ không bao giờ trở thành Giáo hoàng!” Trump phản hồi một bình luận dưới bài đăng của ông năm 2013, khi người đó viết: “Sự khác biệt giữa Giáo hoàng và ông là Giáo hoàng không cần khoe khoang về việc mình tuyệt vời như thế nào.”
Tuy vậy, dù có những khác biệt rõ ràng, vẫn có điểm tương đồng về cách mà Giáo hoàng Francis và Tổng thống Trump đạt tới vị trí của mình và cách họ nhìn nhận vai trò của bản thân.
Cả hai đều được bầu chọn với tư cách là người ngoài cuộc và mang đến cam kết đại diện cho những người bị xã hội lãng quên: với Trump, đó là tầng lớp lao động Mỹ mà ông cho là bị Washington bỏ quên trong thời kỳ toàn cầu hóa; với Giáo hoàng Francis, đó là những người nghèo và bị gạt ra ngoài lề trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng.
Cả hai cũng tìm cách thay đổi sâu rộng các tổ chức mà họ lãnh đạo: chính phủ liên bang khổng lồ với Trump, và Giáo hội Công giáo với hơn một tỷ tín đồ với Giáo hoàng Francis.
“Ngài là một người rất tốt, yêu thương thế giới. Và đặc biệt yêu thương những người đang gặp khó khăn. Điều đó hợp với tôi,” Trump phát biểu hôm thứ Hai sau khi ra lệnh hạ cờ trên các tòa nhà liên bang để tưởng niệm.
Trump cũng gửi lời yêu thương đến cộng đồng Công giáo Mỹ trước khi nhanh chóng chuyển chủ đề sang sự ủng hộ ông nhận được từ cử tri Công giáo.
“Chúng tôi yêu quý các bạn, luôn bên các bạn. Họ đã ủng hộ tôi rất mạnh mẽ trong cuộc bầu cử, như các bạn biết đấy,” Trump nói tại sự kiện Cuộc thi Lăn trứng Phục sinh ở Nhà Trắng. “Đó là một vinh dự khi nhận được sự ủng hộ từ cộng đồng Công giáo. Tôi rất buồn cho họ vì họ yêu quý Giáo hoàng.”
Chuyến thăm Vatican năm 2017 của Trump
Khi gặp nhau tại Vatican vào năm 2017 – cuộc gặp mặt trực tiếp duy nhất giữa họ – Trump và Giáo hoàng Francis đã sớm bất đồng về vấn đề nhập cư sau khi Giáo hoàng tuyên bố rằng bất kỳ ai xây tường ngăn người di cư đều “không phải là Kitô hữu.” Trump lúc đó đang vận động tranh cử tổng thống với lời hứa xây dựng bức tường dọc biên giới phía nam nước Mỹ.
Tuy nhiên, sự khác biệt ấy đã được gác lại trong chuyến thăm, nơi Trump đi cùng vợ là bà Melania – người đội khăn voan đen truyền thống. Cả hai nhà lãnh đạo đều tỏ rõ ý định không để bất đồng làm hỏng cuộc gặp.
Và như nhiều tổng thống khác trước ông, Trump rời cuộc gặp với Giáo hoàng với vẻ ngưỡng mộ (starstruck).
“Ngài thật tuyệt vời, chúng tôi đã có một cuộc gặp tuyệt vời, một chuyến tham quan tuyệt vời, thực sự rất đẹp,” Trump nói.
Trump và Đệ nhất phu nhân đến Vatican khoảng nửa giờ trước đó, với đoàn xe hộ tống dài và chiếc SUV đen bọc thép nổi bật hoàn toàn so với chiếc Ford Focus màu xanh đơn giản mà Giáo hoàng Francis sử dụng để đi làm trong ngày.
Buổi gặp cũng không hoàn toàn tránh khỏi chính trị. Giáo hoàng đã tặng Trump một bản sao của Thông điệp Tông huấn nổi tiếng của mình về bảo vệ môi trường, được coi là lời kêu gọi Trump tăng cường hành động chống biến đổi khí hậu. Dường như điều này không hiệu quả; vài tuần sau Trump rút khỏi Hiệp định Paris về khí hậu.
Giống như nhiều lãnh đạo thế giới khác, Giáo hoàng Francis thấy rằng Trump dễ trò chuyện hơn nhiều so với những lời lẽ gay gắt trong chiến dịch tranh cử.
Không khí trở nên nhẹ nhàng khi Giáo hoàng bắt tay bà Melania Trump và hỏi bằng tiếng Ý: “Bà có cho ông ấy ăn bánh potica không?” – nhắc đến món tráng miệng truyền thống Slovenia mà ít ai tưởng tượng được cựu người mẫu lại làm trong bếp Nhà Trắng.
Giáo hoàng cũng tặng Trump một đồng xu khắc hình cây ô liu, mà ngài giải thích là “biểu tượng của hòa bình.”
“Chúng tôi rất cần hòa bình,” Trump đáp lại. Trước khi chia tay, ông nói: “Tôi sẽ không quên những điều ngài đã nói.”
Những cuộc gặp đáng nhớ với Obama và Biden
Cả ba tổng thống Mỹ từng gặp Giáo hoàng Francis đều có trải nghiệm đáng nhớ. Tổng thống Barack Obama đã trực tiếp đến căn cứ không quân Andrews để đón Giáo hoàng khi ngài đến Mỹ năm 2015.
Sau đó, Giáo hoàng dẫn đầu một cuộc diễu hành ngắn trong xe popemobile quanh bãi cỏ phía Nam của Nhà Trắng – nơi đông nghịt hàng ngàn người mong được nhìn thấy Giáo hoàng, nhiều người bế trẻ em để xin ngài hôn chúc phúc.
Khoảnh khắc văn hóa này vẫn được ghi nhớ vài tháng sau đó vào dịp Halloween, khi con của một quan chức trong chính quyền hóa trang thành Giáo hoàng với cả chiếc xe nhỏ màu trắng.
Chuyến thăm đó cũng là lúc Giáo hoàng Francis gặp riêng gia đình Phó Tổng thống Joe Biden, ngay sau khi con trai ông – Beau Biden – qua đời vì ung thư. Ngài đã an ủi gia đình Biden trong một nhà chứa máy bay tại sân bay quốc tế Philadelphia.
“Ngài mang lại cho chúng tôi sự an ủi mà có lẽ chính ngài cũng không tưởng tượng được,” Biden từng kể lại.
Khi đã là tổng thống, Biden đến Rome trong bối cảnh tranh luận nảy lửa trong Giáo hội Công giáo Mỹ về việc liệu ông và các chính trị gia ủng hộ quyền phá thai có nên được “thông công”. Sau cuộc gặp, Biden cho biết Giáo hoàng gọi ông là “người Công giáo tốt” và khuyên ông cứ tiếp tục rước lễ.
Năm ngoái, trong những ngày cuối nhiệm kỳ và sau thất bại của phó tổng thống trước Trump, Biden đã dự định đến Rome để gặp lại Giáo hoàng Francis. Tuy nhiên, chuyến đi bị hủy do cháy rừng ở Los Angeles. Trong những ngày cuối cùng tại vị, ông đã trao tặng Giáo hoàng Huân chương Tự do Tổng thống – danh hiệu dân sự cao quý nhất nước Mỹ.
Bất đồng trong nhiệm kỳ hai của Trump
Tổng thống Trump và Giáo hoàng Francis không gặp lại kể từ cuộc gặp năm 2017. Sau khi Trump tái đắc cử, Francis lên tiếng phản đối mạnh mẽ kế hoạch trục xuất hàng loạt, cảnh báo điều đó sẽ tước đoạt phẩm giá của người di cư và “sẽ kết thúc tồi tệ.”
Đây là một lời chỉ trích đáng chú ý, được đưa ra trong thư gửi các giám mục Mỹ. Văn bản dường như nhằm vào Phó Tổng thống JD Vance, người biện hộ cho chính sách trục xuất dựa trên lý lẽ thần học.
“Tình yêu Kitô giáo không phải là sự mở rộng vòng tròn lợi ích đồng tâm (concentric expansion of interests), từng bước tới những người hay nhóm khác” Giáo hoàng viết, đáp lại lập luận của Vance rằng người ta nên chăm lo cho gia đình, cộng đồng và đất nước mình trước khi quan tâm đến người khác.
Ở một góc độ nào đó, sự rạn nứt này phản ánh mâu thuẫn ngày càng rõ giữa Công giáo bảo thủ ở Mỹ và Tòa thánh dưới thời Giáo hoàng Francis, nơi đã mở rộng sự bao dung với các cặp đôi đồng giới, phụ nữ và nhiều nhóm khác.
Tuy nhiên, sự bất hòa không ảnh hưởng đến cuộc gặp giữa Vance và Giáo hoàng vào Chủ nhật Phục sinh – chỉ một ngày trước khi ngài qua đời. Vance dường như là lãnh đạo thế giới cuối cùng gặp Giáo hoàng.
Cuộc gặp diễn ra trong phòng tiếp khách tại Nhà khách Casa Santa Marta – nơi Giáo hoàng Francis sống từ khi được bầu năm 2013. Vance, người từng mô tả mình là “người Công giáo bé nhỏ” sau khi cải đạo khi trưởng thành, có mặt tại Vatican chưa đầy 20 phút, và cuộc gặp không được công bố trước.
Trong buổi gặp ngắn, Giáo hoàng tặng ông một chiếc cà vạt, chuỗi tràng hạt và ba quả trứng Phục sinh bằng sô cô la lớn dành cho ba người con của Vance.
“Tôi cầu nguyện cho ngài mỗi ngày,” Vance được nghe thấy nói với Giáo hoàng khi cả hai ngồi cùng nhau tại Vatican.
Giáo hoàng Francis trò chuyện với Tổng thống Donald Trump trong buổi tiếp kiến riêng tại Vatican, ngày 24-5-2017. Ảnh: Reuters
Giáo hoàng Francis vẫy tay chào từ ban công Nhà Trắng cùng Tổng thống Barack Obama và Đệ nhất phu nhân Michelle Obama trong lễ đón chính thức ngày 23-9-2015. Ảnh: Reuters
Giáo hoàng Francis gặp Phó Tổng thống JD Vance tại Vatican vào Chủ nhật Phục sinh, ngày 20-4-2025. Ảnh: Reuters
