Vụ phóng đầu tiên của tên lửa Spectrum do Isar Aerospace phát triển đã thất bại vào ngày 30-3 khi phương tiện này mất kiểm soát chỉ vài giây sau khi rời bệ phóng và lao trở lại Trái Đất. Tuy nhiên, công ty vẫn coi đây là một chuyến bay thử nghiệm thành công.
Tên lửa Spectrum cất cánh từ Trung tâm Vũ trụ Andøya ở miền bắc Na Uy vào lúc 6:30 sáng theo giờ miền Đông, tức 6:30 chiểu cùng ngày giờ Việt Nam. Đây là nỗ lực phóng quỹ đạo đầu tiên của một công ty tư nhân từ lục địa châu Âu bên ngoài Nga. Điều kiện thời tiết đã khiến vụ phóng bị trì hoãn hơn một tuần.
Phương tiện này đã bay lên bầu trời quang đãng nhưng có dấu hiệu mất kiểm soát tư thế bay khoảng 25 giây sau khi cất cánh, ngay sau khi người dẫn chương trình của buổi phát trực tiếp thông báo rằng tên lửa sắp thực hiện thao tác nghiêng thân để tăng tốc theo phương ngang cũng như độ cao.
Chỉ trong vòng năm giây, tên lửa hoàn toàn mất kiểm soát và bắt đầu rơi xuống. Mặc dù đoạn phát sóng loại bỏ hình ảnh tên lửa, nhưng khoảng 10 giây sau, có thể nghe thấy một vụ nổ trong chương trình. Video từ VG, một tờ báo Na Uy, cho thấy tên lửa rơi xuống gần bệ phóng và phát nổ.
Trong cuộc họp báo khoảng bốn giờ sau vụ phóng, các giám đốc điều hành của Isar Aerospace cho biết hệ thống chấm dứt chuyến bay đã được kích hoạt ở mốc 30 giây sau khi cất cánh, khiến động cơ tên lửa ngừng hoạt động. Sau đó, phương tiện này rơi vào giai đoạn “ổn định khí động học” trong một khu vực dự kiến trên vùng biển gần bệ phóng, theo ông Alexandre Dalloneau, Phó chủ tịch phụ trách nhiệm vụ và vận hành phóng.
“Bệ phóng vẫn ổn, đó là điều tốt,” Daniel Metzler, Giám đốc điều hành Isar Aerospace, cho biết trong cuộc họp.
Các quan chức từ chối suy đoán về nguyên nhân khiến tên lửa mất kiểm soát. “Chúng tôi thấy rằng phương tiện đã bị xoay lộn nhào, có nghĩa là có một dạng mất kiểm soát nào đó,” Metzler nói. Ông cho biết công ty cần ít nhất vài ngày để phân tích dữ liệu nhằm tìm ra nguyên nhân tiềm ẩn, như một phần của “cuộc điều tra kỹ lưỡng,” với sự tham gia của Trung tâm Vũ trụ Andøya và cơ quan quản lý Na Uy.
Mặc dù thất bại sau chưa đầy nửa phút bay, Isar Aerospace vẫn tuyên bố chuyến bay thử nghiệm mang tên “Going Full Spectrum” là một thành công. “Đây là một thành công vì chúng tôi đã đạt được tất cả các mục tiêu đề ra cho chuyến bay này,” Metzler khẳng định. “Chúng tôi chưa lên quỹ đạo, nhưng đã thu thập được rất nhiều dữ liệu quan trọng, giúp chuẩn bị tốt hơn cho chuyến bay thứ hai.”
“Với thử nghiệm này, chúng tôi đã thu thập được một lượng lớn dữ liệu bay để áp dụng cho các nhiệm vụ trong tương lai,” Dalloneau cho biết. Ông từng giám sát các vụ phóng Ariane, Soyuz và Vega từ Guiana thuộc Pháp. “Dù kết thúc nhiệm vụ có vẻ ngoạn mục, tôi vẫn khẳng định—dựa trên kinh nghiệm trước đây của mình—rằng đây vẫn là một thành công.”
“Chúng tôi chưa bao giờ kỳ vọng sẽ lên được quỹ đạo trong chuyến bay thử nghiệm này,” Metzler nói. “Mục tiêu chính của chúng tôi là thu thập dữ liệu, và điều đó đã đạt được. Chúng tôi đã có rất nhiều dữ liệu.”
Tên lửa Spectrum thứ hai hiện đang trong giai đoạn sản xuất, nhưng Metzler cho biết còn quá sớm để xác định thời điểm thực hiện vụ phóng tiếp theo, vì công ty vẫn đang phân tích dữ liệu từ chuyến bay đầu tiên. “Chúng tôi sẽ thực hiện các điều chỉnh cần thiết và cố gắng đưa phương tiện số hai lên bệ phóng sớm nhất có thể.”
Spectrum là một phương tiện phóng hai tầng, có khả năng đưa tải trọng lên tới 1.000 kg vào quỹ đạo Trái Đất tầm thấp và 700 kg vào quỹ đạo đồng bộ mặt trời. Tầng đầu tiên sử dụng chín động cơ Aquila của công ty, chạy bằng oxy lỏng và propan lỏng, trong khi tầng thứ hai sử dụng một động cơ Aquila được tối ưu hóa để hoạt động trong môi trường chân không.
Isar Aerospace, có trụ sở tại Munich, là một trong số các công ty châu Âu đang phát triển phương tiện phóng quy mô nhỏ, nhưng chưa có công ty nào đưa được tên lửa lên quỹ đạo. Một công ty Đức khác, Rocket Factory Augsburg, đang chuẩn bị cho vụ phóng đầu tiên của tên lửa RFA ONE từ Trung tâm Vũ trụ SaxaVord tại Quần đảo Shetland, nhưng tầng đầu tiên của phương tiện này đã bị phá hủy trong một thử nghiệm tĩnh vào tháng 8-2024.
Thất bại của vụ phóng Spectrum diễn ra ngay sau khi Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) khởi động một cuộc thi nhằm hỗ trợ các phương tiện phóng mới của châu Âu. ESA đã ra lời kêu gọi vào ngày 24-3 đề xuất phát triển chương trình European Launcher Challenge, tìm kiếm các công ty cung cấp dịch vụ phóng hoặc cải tiến phương tiện phóng. ESA sẽ chọn ra một “danh sách các công ty đủ điều kiện” vào mùa hè này và tìm kiếm sự tài trợ từ các quốc gia thành viên trong hội nghị cấp bộ trưởng vào tháng 11.
Tên lửa Spectrum của Isar Aerospace cất cánh từ Trung tâm Vũ trụ Andøya ở Na Uy ngày 30-3. Ảnh: Isar Aerospace
Tên lửa Spectrum của Isar Aerospace mất kiểm soát chưa đầy 30 giây sau khi cất cánh và rơi xuống gần bệ phóng. Ảnh: Isar Aerospace
