Trong một sứ mệnh kép, SpaceX đã phóng hai tàu đổ bộ lên Mặt Trăng vào thứ Tư, phục vụ cho các công ty Hoa Kỳ và Nhật Bản đang tìm cách khởi động kinh doanh trên “vệ tinh bụi bặm” của Trái Đất.
Hai tàu đổ bộ đã rời bệ phóng giữa đêm tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA, trở thành những thiết bị tư nhân mới nhất hướng tới Mặt Trăng. Để tiết kiệm chi phí, chúng chia sẻ cùng một chuyến bay nhưng tách ra (parted company) một giờ sau khi rời bệ phóng, đúng như kế hoạch, và đi theo những hành trình quanh co (roundabout routes) riêng biệt kéo dài nhiều tháng.
Đây là lần thứ hai ispace thực hiện sứ mệnh, sau khi tàu đổ bộ đầu tiên của họ đã rơi xuống Mặt Trăng cách đây hai năm. Lần này, tàu mang theo một robot tự hành có trang bị thiết bị xúc (a scoop) để thu thập đất Mặt Trăng phục vụ nghiên cứu, đồng thời lên kế hoạch thử nghiệm nguồn thực phẩm và nước tiềm năng cho các tàu thám hiểm trong tương lai.
Firefly Aerospace, một công ty mới đến từ Texas, mang theo 10 thí nghiệm cho NASA, bao gồm một thiết bị hút bụi chân không để thu thập đất, một máy khoan để đo nhiệt độ dưới bề mặt và một thiết bị giúp giữ cho các hạt bụi sắc nhám (sharp, abrasive particles) không bám vào bộ đồ hoặc thiết bị của các nhà du hành tương lai.
Cuộc đua không chỉ về tốc độ
Tàu Blue Ghost của Firefly — được đặt tên theo một loài đom đóm ở vùng Đông Nam Hoa Kỳ — dự kiến sẽ đến Mặt Trăng đầu tiên. Tàu cao 2 mét sẽ cố gắng hạ cánh (a touchdown) vào đầu tháng 3 tại Mare Crisium, một đồng bằng núi lửa ở vĩ độ bắc.
Tàu đổ bộ của ispace, có tên Resilience và lớn hơn một chút, sẽ mất 4-5 tháng để đến nơi, với mục tiêu hạ cánh vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6 tại Mare Frigoris, nằm xa hơn về phía bắc trên mặt gần của Mặt Trăng.
“Chúng tôi không nghĩ đây là một cuộc đua. Một số người gọi là ‘cuộc đua tới Mặt Trăng’, nhưng không phải là về tốc độ,” ông Jumpei Nozaki, giám đốc tài chính của ispace, phát biểu trong tuần này từ Cape Canaveral.
Cả Nozaki và CEO Jason Kim của Firefly đều thừa nhận những thách thức phía trước, đặc biệt khi nhìn vào những xác tàu vũ trụ rải rác trên bề mặt Mặt Trăng. Từ thập niên 1960, chỉ có 5 quốc gia đặt thành công tàu vũ trụ lên Mặt Trăng: Liên Xô cũ, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản.
Hoa Kỳ vẫn là quốc gia duy nhất từng đưa phi hành gia hạ cánh trên Mặt Trăng. Chương trình Artemis của NASA, kế thừa Apollo, đặt mục tiêu đưa con người quay trở lại Mặt Trăng vào cuối thập kỷ này.
“Trước khi điều đó diễn ra, chúng tôi đang gửi rất nhiều thiết bị khoa học và công nghệ lên trước để chuẩn bị,” bà Nicky Fox, giám đốc nhiệm vụ khoa học của NASA, cho biết vào đêm trước khi phóng.
Nếu hạ cánh thành công, cả hai tàu sẽ hoạt động trong hai tuần dưới ánh sáng liên tục, trước khi ngừng hoạt động khi bóng tối bao phủ. Khi đáp xuống bề mặt Mặt Trăng, robot tự hành nặng 5 kg của ispace sẽ ở gần tàu đổ bộ, di chuyển với tốc độ chưa đến 1 inch mỗi giây, và mang theo một ngôi nhà nhỏ màu đỏ kiểu đồ chơi do một nghệ sĩ Thụy Điển thiết kế để thả xuống bề mặt Mặt Trăng.
NASA trả 101 triệu USD cho Firefly để thực hiện sứ mệnh này, cùng 44 triệu USD cho các thí nghiệm. Ông Nozaki từ chối tiết lộ chi phí của sứ mệnh mới của ispace, nhưng cho biết thấp hơn chi phí cho sứ mệnh đầu tiên, vốn vượt quá 100 triệu USD.
Dự kiến vào cuối tháng 2, NASA sẽ có sứ mệnh Mặt Trăng thứ hai (second moonshot) do công ty Intuitive Machines ở Houston thực hiện. Năm ngoái, công ty này đã đạt được thành công đầu tiên của Hoa Kỳ trong hơn nửa thế kỷ với một tàu đổ bộ gần cực nam của Mặt Trăng dù tiếp đất trong tình trạng nghiêng.
Tên lửa Falcon 9 của SpaceX bay lên từ bệ phóng 39A ngày 15-1 tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy ở Florida, mang theo hai tàu đổ bộ mặt trăng. Ảnh: AP
